Gjykata e lartë e Kombeve të Bashkuara do të hapë seancat dëgjimore të hënën për atë se çfarë kërkohet ligjërisht të bëjnë vendet në mbarë botën për të luftuar ndryshimet klimatike.
Çështja e paraqitur para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë, do të jetë më e madhja në historinë e saj dhe ka të ngjarë të ndihmojë vendet e cenueshme të luftojnë ndikimin shkatërrues të ngrohjes globale.
Pas vitesh lobimi nga kombet ishullore që kanë frikë se thjesht mund të zhduken nën ujërat në rritje të detit, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së i kërkoi Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë vitin e kaluar një opinion mbi “detyrimet e shteteve në lidhje me ndryshimin e klimës”.
“Ne duam që gjykata të konfirmojë se sjellja që ka shkatërruar klimën është e paligjshme”, tha për Associated Press, Margaretha Wewerinke-Singh, e cila drejton ekipin ligjor për kombin ishullor të Paqësorit, Vanuatu.
Në dekadën deri në vitin 2023, nivelet e deteve janë rritur me një mesatare globale prej rreth 4.3 centimetra, me pjesë të Paqësorit që janë rritur akoma më lart.
Bota gjithashtu është ngrohur 1.3 gradë Celsius që nga koha para-industriale për shkak të djegies së lëndëve djegëse fosile.
Vanuatu është një nga një grup shtetesh të vogla që kërkojnë ndërhyrje ligjore ndërkombëtare në krizën klimatike.
“Ne jetojmë në vijën e parë të ndikimit të ndryshimeve klimatike. Ne jemi dëshmitarë të shkatërrimit të tokave tona, mjeteve tona të jetesës, kulturës sonë dhe të drejtave tona njerëzore”, u tha gazetarëve përpara seancës, i dërguari i Vanuatu për ndryshimet klimatike, Ralph Regenvanu.
Çdo vendim i gjykatës do të ishte këshillë jo detyruese dhe e paaftë për të detyruar drejtpërdrejt kombet e pasura të ndërmarrin veprime për të ndihmuar vendet në vështirësi.
Megjithatë, do të ishte më shumë se thjesht një simbol i fuqishëm pasi mund të shërbente si bazë për veprime të tjera ligjore, duke përfshirë paditë e brendshme.
Të dielën, përpara seancës dëgjimore, grupet e avokimit do të bashkojnë organizata mjedisore nga e gjithë bota.
Studentët e Ishujve të Paqësorit që luftojnë ndryshimet klimatike – të cilët zhvilluan të parët idenë për të kërkuar një opinion këshillues – së bashku me Rininë Botërore për Drejtësinë Klimatike, planifikojnë një pasdite me fjalime, muzikë dhe diskutime.
Nga e hëna, gjykata me bazë në Hagë do të dëgjojë nga 99 vende dhe më shumë se një duzinë organizatash ndërqeveritare për dy javë. Është formacioni më i madh në historinë gati 80-vjeçare të institucionit.
Muajin e kaluar në takimin vjetor të Kombeve të Bashkuara për klimën, vendet arritën së bashku një marrëveshje se si vendet e pasura mund të mbështesin vendet e varfra përballë katastrofave klimatike.
Vendet e pasura kanë rënë dakord të grumbullojnë së bashku të paktën 280 miliardë euro në vit deri në vitin 2035, por totali është më pak se 1.2 trilion euro që ekspertët dhe vendet e kërcënuara thanë se nevojiten.
“Për brezin tonë dhe për ishujt e Paqësorit, kriza klimatike është një kërcënim ekzistencial. Është çështje mbijetese dhe ekonomitë më të mëdha në botë nuk po e marrin seriozisht këtë krizë. Ne kemi nevojë për GJND-në për të mbrojtur të drejtat e njerëzve në vijat e para”, u tha gazetarëve në një konferencë Vishal Prasad, nga Studentët e Ishujve të Paqësorit që luftojnë ndryshimet klimatike.
