🌍Edicioni i Mëngjesit – Lajme Ndërkombëtare
🗓️E martë, 1 prill 2025
☕Përmbledhje e zhvillimeve më të rëndësishme nga bota për të nisur ditën tuaj të informuar.
Trump përflitet për një mandat të tretë
Ish-presidenti Donald Trump ka sugjeruar publikisht mundësinë e një mandati të tretë, megjithëse kjo është e ndaluar nga Kushtetuta amerikane. Ai ka deklaruar se “nuk po bën shaka”, por udhëheqësit republikanë kanë hedhur poshtë idenë për ndryshim kushtetues. Sipas analistëve, këto deklarata synojnë të shpërqendrojnë vëmendjen nga çështje të tjera dhe të frenojnë ngritjen e rivalëve të rinj brenda partisë së tij.
Ndërkohë, tregjet globale ranë ndjeshëm për shkak të paralajmërimeve të Trump për vendosjen e tarifave të reja ndaj partnerëve më të mëdhenj tregtarë të SHBA-së. Ai pritet të shpallë nesër “tarifat reciproke”, duke e quajtur ditën “Dita e Çlirimit”.
💸 Efektet ekonomike: Tarifat mund të sjellin 6 trilionë dollarë për 10 vjet, por ekspertët thonë se kjo bie ndesh me synimin për të rikthyer prodhimin në SHBA. Ndër produktet që do të preken më shumë janë makinat dhe pajisjet elektronike – me kosto më të larta për konsumatorët amerikanë.
Le Pen ndalohet nga politika për pesë vjet
Marine Le Pen, liderja e së djathtës ekstreme në Francë, u shpall fajtore për përvetësim fondesh dhe u përjashtua nga kandidimi për poste publike për pesë vjet. Vendimi e përjashton atë nga gara presidenciale e vitit 2027, duke tronditur skenën politike franceze.
Le Pen, e cila e quajti vendimin një “sulm politik”, u zotua se do të luftojë vendimin. Ajo akuzohet se ka përdorur miliona euro nga fondet e Parlamentit Evropian për qëllime partiake gjatë viteve 2004–2016.
🌀 Pasojat politike: Mbështetësit e saj ndihen të zemëruar dhe të paorientuar. Në mbarë Evropën, figura të së djathtës ekstreme si Viktor Orban e dënuan vendimin, me Orban që shkroi “Je suis Marine!” në rrjetet sociale.
Krizë në politikën izraelite
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu po përballet me përplasje të thella me institucionet shtetërore, përfshirë policinë, shërbimin sekret Shin Bet dhe Gjykatën e Lartë. Ai po përpiqet të zëvendësojë shefin e inteligjencës, Ronen Bar, pavarësisht një urdhri gjyqësor që ndalon shkarkimin deri më 8 prill.
Kjo ndodh ndërsa lufta më e gjatë e Izraelit vazhdon. Forcat izraelite kanë urdhëruar evakuim masiv në Gazën jugore dhe kanë kryer një tjetër sulm pranë Bejrutit, për herë të dytë brenda një jave.
🗣️ “Është e çmendur, e pabesueshme,” tha ish-drejtori i Shin Bet, Ami Ayalon.
🌏 Lajme nga rajone të tjera
Mianmari – Pas tërmetit shkatërrues të së premtes, numri i viktimave ka kaluar 2,000 dhe ndihmat sapo kanë filluar të mbërrijnë në qytetin e shkatërruar Sagaing.
Tajlanda – Në Bangkok, punonjësit e shpëtimit janë në kërkim të punëtorëve të bllokuar nën rrënojat e një ndërtese të shembur nga tërmeti.
Pakistani – Mijëra afganë janë përballur me afatin e fundit për të lënë vendin, duke rritur frikën për ata që janë në shënjestër të talebanëve.
Zimbabve – Presidenti Mnangagwa po përballet me presion të madh brenda partisë së tij për të dhënë dorëheqjen.
Lituania – Tre ushtarë amerikanë janë gjetur të vdekur, një javë pasi mjeti i tyre i blinduar ngeci në një moçal gjatë një stërvitjeje ushtarake.
🌐 Të tjera lajme të rëndësishme
- Teknologji: Wen Han, themeluesi i Windrose Technology, synon të listojë kompaninë në bursën e Nju Jorkut dhe të mbledhë të paktën 400 milionë dollarë.
- Mbretërorët: Princi Harry ka dhënë dorëheqjen si patron i fondacionit “Sentebale”, të themeluar në kujtim të nënës së tij.
- SHBA: Qindra luan deti dhe delfinë janë gjetur të ngordhur ose të sëmurë në brigjet e Kalifornisë, duke shkaktuar shqetësim tek ekspertët.
- Hapësira: Dy astronautë të NASA-s mbajtën konferencën e tyre të parë që nga kthimi në Tokë pas një qëndrimi të zgjatur në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor.
Analizat e ditës…
- Rusia: Vladimir Putin po teston kufijtë e një Shtëpie të Bardhë më miqësore se kurrë më parë.
- Diplomacia: Takimi Trump-Xi po bëhet gjithnjë e më i vështirë për t’u organizuar.
- Gjeopolitika: SHBA dhe partnerët e saj ndodhen në një spirale mosbesimi të nxitur nga kërcënimet tregtare të Trump.
- Italia: Kryeministrja Giorgia Meloni është nën presion mes tensioneve të rritura mes SHBA-së dhe BE-së.
