Përafërsisht një javë pasi Donald Trump filloi mandatin e tij të dytë si president, ushtria amerikane lëshoi një urdhër për tre linja ajrore mallrash që operonin nga Baza Ajrore e Dover në Delaware dhe një bazë amerikane në Emiratet e Bashkuara Arabe: Të ndalonin 11 fluturime të ngarkuara me predha artilerie dhe armatime të tjera që shkonin drejt Ukrainës.
Brenda pak orësh, në Uashington mbërritën pyetje frenetike nga ukrainasit në Kiev dhe nga zyrtarët në Poloni, ku u koordinuan dërgesat.
Kush e kishte urdhëruar Komandën e Transportit të SHBA-së, të njohur si TRANSCOM, të ndalonte fluturimet? A ishte një ndërprerje e përhershme e të gjitha ndihmave? Apo vetëm e një pjese të tyre?
Zyrtarët më të lartë të sigurisë kombëtare — në Shtëpinë e Bardhë, Pentagon dhe Departamentin e Shtetit — nuk mundën të jepnin përgjigje. Brenda një jave, fluturimet u rikthyen në ajër.
Urdhri verbal erdhi nga zyra e Pete Hegseth, sekretarit të mbrojtjes, sipas të dhënave të TRANSCOM të shqyrtuara nga Reuters.
Anulimet erdhën pasi Trump përfundoi një takim në Zyrën Ovale më 30 janar rreth Ukrainës, ku përfshihej Hegseth dhe zyrtarë të tjerë të lartë të sigurisë kombëtare, sipas tri burimeve të njohura me situatën.
Gjatë takimit, doli ideja e ndalimit të ndihmës për Ukrainën, thanë dy persona me dijeni për takimin, por presidenti nuk dha asnjë udhëzim për të ndaluar ndihmën për Ukrainën.
Presidenti nuk ishte në dijeni të urdhrit të Hegseth, ashtu si edhe zyrtarë të tjerë të lartë të sigurisë kombëtare në takim, sipas dy burimeve të informuara mbi diskutimet private në Shtëpinë e Bardhë dhe një tjetri me njohuri të drejtpërdrejtë të çështjes.
E pyetur për të komentuar mbi këtë raport, Shtëpia e Bardhë i tha Reuters se Hegseth kishte ndjekur një direktivë nga Trump për të pezulluar ndihmën për Ukrainën, të cilën tha se ishte qëndrimi i administratës në atë kohë.
Ajo nuk shpjegoi pse, sipas atyre që folën me Reuters, zyrtarët e lartë të sigurisë kombëtare në procesin normal të vendimmarrjes nuk ishin në dijeni të urdhrit ose pse ai u anulua kaq shpejt.
“Negocimi i përfundimit të Luftës Rusi-Ukrainë ka qenë një situatë komplekse dhe fluide. Nuk do të detajojmë çdo bisedë midis zyrtarëve të lartë të administratës gjatë gjithë procesit”, tha Karoline Leavitt, zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë.
“Në fund të fundit, lufta është shumë më afër përfundimit sot sesa kur Presidenti Trump mori detyrën”.
Anulimet i kushtuan TRANSCOM-it 2.2 milionë dollarë, sipas të dhënave të shqyrtuara nga Reuters.
Në përgjigje të një kërkese për koment, TRANSCOM tha se kostoja totale ishte 1.6 milionë dollarë – 11 fluturime u anuluan, por një nuk pati asnjë tarifë.
Një urdhër që ndalonte ndihmën ushtarake të autorizuar gjatë administratës Biden hyri zyrtarisht në fuqi një muaj më vonë, më 4 mars, me një njoftim të Shtëpisë së Bardhë.
Historia se si u anuluan fluturimet, e detajuar nga Reuters për herë të parë, tregon një proces të hartimit të politikave, ndonjëherë të çrregullt, brenda administratës Trump dhe një strukturë komande që është e paqartë edhe për anëtarët e saj të rangut të lartë.
Ndërprerja disaditore e fluturimeve, e konfirmuar nga pesë persona që kanë dijeni për të, tregon gjithashtu konfuzion në mënyrën se si administrata ka krijuar dhe zbatuar politikën e sigurisë kombëtare.
Në Pentagon, rrëmuja është një sekret i hapur, me shumë zyrtarë aktualë dhe të mëparshëm që thonë se departamenti është i pllakosur nga mosmarrëveshjet e brendshme mbi politikën e jashtme, mëritë e thella dhe stafi pa përvojë.
Reuters nuk mundi të përcaktojë saktësisht se kur zyra e Hegseth urdhëroi anulimin e fluturimeve të mallrave.
Dy burime thanë se zyrtarët ukrainas dhe evropianë filluan të pyesnin për ndërprerjen më 2 shkurt.
Të dhënat e TRANSCOM tregojnë se kishte një urdhër verbal nga “SECDEF” – sekretari i mbrojtjes – që ndaloi fluturimet dhe se ato kishin rifilluar më 5 shkurt.
“Kjo është në përputhje me politikën e administratës për të vepruar shpejt, për t’i zgjidhur gjërat dhe për t’i zgjidhur më vonë. Kjo është filozofia e tyre e menaxhimit”, tha Mark Cancian, një oficer i pensionuar i Marinës dhe ekspert i mbrojtjes në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare.
“Kjo është shumë mirë për Silicon Valley. Por kur flet për institucione që kanë ekzistuar prej qindra vjetësh, do të hasësh probleme”.
Ndërprerja e dërgesave shkaktoi shqetësim në Kiev.
Ukrainasit i kërkuan shpejt administratës përmes kanaleve të shumta, por patën vështirësi në marrjen e ndonjë informacioni të dobishëm, sipas një zyrtari ukrainas me njohuri të drejtpërdrejta të situatës.
Në bisedat e mëvonshme me ukrainasit, administrata e konsideroi pauzën si “politikë të brendshme”, tha burimi. Zyrtarët ukrainas nuk iu përgjigjën kërkesave për koment.
Transporti i armëve amerikane në Ukrainë kërkon miratimin nga agjenci të shumta dhe mund të duhen javë ose edhe muaj për t’u përfunduar, varësisht nga madhësia e ngarkesës.
Pjesa më e madhe e ndihmës ushtarake amerikane kalon nëpër një qendër logjistike në Poloni përpara se të merret nga përfaqësuesit ukrainas dhe të transportohet në vend.
Kjo qendër mund të mbajë dërgesa për periudha të gjata kohore. Nuk është e qartë nëse 11 fluturimet e anuluara ishin të vetmet të planifikuara atë javë në shkurt, sa ndihmë ishte grumbulluar tashmë në Poloni dhe nëse ajo vazhdoi të rrjedhë në Ukrainë pavarësisht urdhrave të TRANSCOM.
Zbulimet vijnë në një kohë trazirash në departament. Disa nga këshilltarët kryesorë të Hegseth u shoqëruan nga ndërtesa më 15 prill, pasi u akuzuan për zbulim të paautorizuar të informacionit të klasifikuar.
Sekretari vazhdon të përballet me shqyrtim, përfshirë nga Kongresi, në lidhje me komunikimet e tij. Më parë ai ua ka atribuar akuzat për trazira punonjësve të pakënaqur.
Fluturimet e anuluara përmbanin armë që ishin miratuar prej kohësh nga administrata Biden, të autorizuara nga ligjvënësit në Capitol Hill.
Reuters nuk mundi të përcaktonte nëse Hegseth ose ekipi i tij e dinin se si do të zhvillohej urdhri për TRANSCOM ose nëse urdhri do të përbënte një ndryshim thelbësor në politikën e SHBA-së ndaj Ukrainës.
Tri burime të njohura me situatën thanë se Hegseth i keqinterpretoi diskutimet me presidentin në lidhje me politikën ndaj Ukrainës dhe dërgesat e ndihmës pa dhënë më shumë detaje.
Katër persona të tjerë të informuar mbi situatën thanë se një grup i vogël punonjësish brenda Pentagonit, shumë prej të cilëve nuk kanë mbajtur kurrë një punë qeveritare dhe që për vite me radhë kanë folur kundër ndihmës amerikane për Ukrainën, e këshilluan Hegseth të merrte në konsideratë ndërprerjen e ndihmës për vendin.
Dy persona të njohur me çështjen mohuan se kishte një ndërprerje të vërtetë të ndihmës.
Njëri prej tyre e përshkroi atë si një pauzë logjistike.
“(Ata) donin vetëm të kuptonin se çfarë po ndodhte dhe njerëzit, si rezultat, e keqinterpretuan këtë si: ‘Duhet të ndaloni gjithçka’”, tha njëri.
Sipas dy burimeve me dijeni për takimin, Hegseth mbërriti në takimin e 30 janarit në Zyrën Ovale me Trumpin me një memo të hartuar nga disa prej këshilltarëve të tij kryesorë të politikës, ku apelohej që shefi i tyre të nxiste Shtëpinë e Bardhë të merrte në konsideratë ndërprerjen e furnizimeve me armë në Ukrainë për të fituar ndikim në negociatat e paqes me Rusinë.
Burimet thanë se sekretari mori pjesë në takim me zyrtarë të tjerë të lartë të përfshirë në politikën e Ukrainës, përfshirë Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare Mike Waltz dhe të dërguarin e Ukrainës Keith Kellogg. Grupi diskutoi gjerësisht politikën e SHBA-së ndaj Ukrainës dhe Rusisë, duke përfshirë edhe shtrëngimin e mundshëm të sanksioneve ndaj Moskës.
Nuk është e qartë se në çfarë mase Hegseth propozoi ndërprerjen e ndihmës gjatë takimit, por ideja doli në diskutime, tha një nga burimet dhe një person tjetër i njohur me takimin.
Që nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë në shkurt të vitit 2022, SHBA-të kishin miratuar ndihmë ushtarake me vlerë miliarda dollarë për Ukrainën. Pjesa më e madhe u dorëzua gjatë administratës së Bidenit. Por disa dërgesa mbetën në proces, të planifikuara për këtë verë.
Trump kishte kërcënuar vazhdimisht të ngrinte ndihmën gjatë fushatës zgjedhore, por ende nuk e kishte bërë këtë. Dhe gjatë takimit, ai përsëri refuzoi të ndalonte ndihmën për Ukrainën ose të urdhëronte Hegseth të zbatonte ndonjë ndryshim politikash kur bëhej fjalë për dërgimin e pajisjeve në Kiev, thanë burimet.
Një urdhër që në fakt ngrin çdo mbështetje ushtarake për një aleat normalisht do të diskutohej intensivisht midis zyrtarëve të lartë të sigurisë kombëtare dhe do të miratohej nga presidenti. Ai kërkon koordinimin e agjencive të shumta dhe shpesh të kompanive të shumta të transportit të mallrave.
Asnjë nga këto diskutime apo koordinime nuk ndodhi kur zyra e Hegseth anuloi fluturimet e planifikuara që transportonin predha artilerie dhe municione amerikane në Poloni nga baza ushtarake Al Udeid në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe baza ushtarake amerikane Dover në Delaware, thanë tri nga burimet.
Pauza erdhi ndërsa ushtria e Ukrainës po luftonte për të mbrojtur forcat ruse në Ukrainën lindore dhe në betejën pasuese për rajonin Kursk të Rusisë, ku forcat ukrainase po humbnin terren dhe që atëherë pothuajse janë dëbuar.
Këshilltarët e ngushtë të Trump u njoftuan për pauzën nga stafi i Pentagonit dhe diskutuan me presidentin nëse do të rivendosnin dërgesat e ndihmës, sipas dy burimeve. Deri atëherë, TRANSCOM kishte anuluar 11 fluturime, sipas të dhënave të shqyrtuara nga Reuters. Disa media, përfshirë Reuters, shkruan për pauzën, por roli i Hegseth ishte i panjohur më parë.
Nuk është e qartë nëse Trump më pas e ka pyetur apo e ka qortuar Hegseth. Një burim me njohuri të drejtpërdrejta për çështjen tha se Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Waltz ndërhyri përfundimisht për të anuluar anulimet. Waltz u detyrua të largohej të enjten dhe pritet të emërohet si ambasador i SHBA-së në Kombet e Bashkuara.
LUFTIMET E BRENDSHME NË RRITJE
Kur Trump mori detyrën, ndihma për Ukrainën vazhdoi të rrjedhë dhe ai u zotua të punonte me Ukrainën dhe Rusinë për t’i dhënë fund luftës – ose të paktën të ndërmjetësonte një armëpushim.
Dy nga të dërguarit e tij më të shquar, Kellogg, një mbështetës i Kievit i cili punoi me Trumpin në administratën e tij të parë, dhe Steve Witkoff, një manjat i pasurive të paluajtshme dhe mik i ngushtë i presidentit, nisën të negocionin me të dyja palët.
Më vete, në Pentagon, disa nga këshilltarët e politikave të Hegseth filluan privatisht të hartonin propozime për të tërhequr mbështetjen amerikane për Ukrainën, sipas dy burimeve të informuara mbi këtë çështje.
Ai grup punonjësish janë të lidhur ngushtë me filozofinë anti-ndërhyrëse.
Disa i kanë këshilluar më parë ligjvënësit republikanë që mbështesin një qasje “Amerika e para” ndaj politikës së jashtme dhe kanë bërë thirrje publikisht, në shkrime dhe fjalime, që SHBA-të të tërhiqen nga angazhimet ushtarake në Lindjen e Mesme dhe Evropë – një pikëpamje e mbajtur në mënyrë të ngjashme nga zëvendëspresidenti JD Vance. Disa kanë mbështetur që SHBA-të të përqendrohen në vend të kësaj te Kina.
Mbështetësit e stafit kanë kritikuar ashpër ata që kundërshtojnë lëvizjen anti-ndërhyrëse në administratë, duke pretenduar se Vance dhe të tjerët thjesht po përpiqen të shpëtojnë jetën e njerëzve që jetojnë në zona lufte si Ukraina dhe të parandalojnë vdekjet e ardhshme të ushtarëve amerikanë.
Grindjet e brendshme e kanë komplikuar procesin e hartimit të politikave, sipas një personi të njohur me çështjen dhe katër burimeve të tjera. Në një kohë kur Kellogg dhe Witkoff po përpiqen të ndërmjetësojnë një marrëveshje paqeje me Rusinë dhe Ukrainën, stafi ka mbështetur prapa skenave që SHBA-të të tërheqin mbështetjen e tyre për Kievin – një politikë që ka zemëruar zyrtarët ukrainas dhe ka ushtruar presion mbi aleatët evropianë për të mbushur boshllëkun, thanë pesë persona me njohuri për situatën.
Uashingtoni ka nënshkruar një marrëveshje me Kievin për të drejtat mbi mineralet e saj të rralla të tokës – një marrëveshje që zyrtarët amerikanë e quajnë një përpjekje për të rikuperuar paratë që Amerika ka shpenzuar për të mbështetur përpjekjet e luftës së Ukrainës.
Të paktën një nga anëtarët e stafit që më parë kishte kërkuar që administrata të tërhiqte mbështetjen e saj për Kievin, Dan Caldwell, u shoqërua jashtë Pentagonit për një rrjedhje informacioni që ai pretendon se nuk ka ndodhur kurrë. Caldwell, një veteran, shërbeu si një nga këshilltarët kryesorë të Hegseth, përfshirë edhe për Ukrainën.
Pavarësisht pauzës së shkurtër në shkurt dhe asaj më të gjatë që filloi në fillim të marsit, administrata Trump ka rifilluar dërgimin e ndihmës së fundit të miratuar nën Presidentin e SHBA-së Joe Biden. Nuk është njoftuar asnjë politikë e re.
