Astronomët përdorën teleskopin hapësinor James Webb për të zbuluar kuazarët e lashtë të vetmuar me origjinë të errët.
Ata duket se kanë pak fqinjë kozmikë, duke ngritur pikëpyetje se si u shfaqën për herë të parë më shumë se 13 miliardë vjet më parë.
Një kuazar është një rajon tepër i ndritshëm në qendër të një galaktike, i mundësuar nga një vrimë e zezë supermasive.
Ndërsa kjo vrimë e zezë tërheq gaz dhe pluhur nga rrethina e saj, ajo lëshon një sasi të madhe energjie, duke i bërë kuazarët disa nga objektet më të shndritshme në univers.
Kuazarët janë zbuluar qysh disa qindra milionë vjet pas Big Bengut, duke ngritur pyetjen se si ata mund të ishin bërë kaq masivë dhe të shndritshëm në një kohë kaq të shkurtër kozmike.
Shkencëtarët kanë sugjeruar se kuazarët e parë u formuan në zona me lëndë parësore tepër të dendur, e cila ka të ngjarë të shkaktojë gjithashtu galaktika më të vogla aty pranë.
Megjithatë, një studim i fundit i udhëhequr nga MIT ka zbuluar se disa nga këta kuazarë të lashtë duket se ekzistojnë të izoluar, pa mjediset e dendura galaktike që priten në universin e hershëm.
Vëzhgime me teleskopin hapësinor James Webb
Astronomët përdorën teleskopin hapësinor James Webb të NASA-s për të parë në kohë, më shumë se 13 miliardë vjet, për të studiuar rrethinat kozmike të pesë kuazarëve të lashtë të njohur.
Ata gjetën një larmi të habitshme në lagjet e tyre, ose “fushat kuazar”.
Ndërsa disa kuazarë banojnë në fusha shumë të mbushura me më shumë se 50 galaktika fqinje, siç parashikojnë të gjitha modelet, kuazarët e mbetur duket se lëvizin në zbrazëti, me vetëm disa galaktika të humbura në afërsi të tyre.
Këta kuazarë të vetmuar po sfidojnë të kuptuarit e fizikantëve se si objekte të tilla ndriçuese mund të ishin formuar kaq herët në univers, pa një burim të rëndësishëm të materies përreth për të nxitur rritjen e vrimave të tyre të zeza.
Zbulimet e hapësirës së thellë
Pesë kuazarët e sapo vëzhguar janë ndër kuazarët më të vjetër të vëzhguar deri më sot.
Më shumë se 13 miliardë vjet të vjetra, objektet mendohet se janë formuar midis 600 dhe 700 milionë vjet pas Big Bengut.
Vrimat e zeza supermasive që fuqizojnë kuazarët janë një miliard herë më masive se dielli dhe më shumë se një trilion herë më të shndritshme.
Për shkak të shkëlqimit të tyre ekstrem, drita nga çdo kuazar është në gjendje të udhëtojë përgjatë epokës së universit, aq larg sa të arrijë sot detektorët shumë të ndjeshëm të JËST.
“Është thjesht fenomenale që ne tani kemi një teleskop që mund të kap dritën e 13 miliardë viteve më parë në kaq shumë detaje”, thotë Eilers. “Për herë të parë, JWST na mundësoi të shikonim mjedisin e këtyre kuazarëve, ku u rritën dhe si ishte lagjja e tyre”.
