Shkruan: George Meneshian – Kreu i Grupit të Kërkimeve të Lindjes së Mesme në Institutin e Marrëdhënieve Ndërkombëtare (IDIS, Athinë).
Më 29 tetor, Republika Arabe Siriane e njohu zyrtarisht Kosovën si shtet të pavarur dhe sovran, pas një takimi trepalësh në Riad të ndërmjetësuar nga Mbretëria e Arabisë Saudite.
Ky zhvillim shënon një pikë kthese në politikën e jashtme të Sirisë. Qeveria Tranzitore Siriane, e udhëhequr nga Ahmed al-Sharaa, ka përmbysur qëndrimin e kahershëm të Sirisë mbi statusin politik të Kosovës, një republikë e shkëputur dhe pjesërisht e njohur në Ballkan, e pretenduar nga Serbia.
Nën regjimin e Asadit, Siria kishte qenë një mbështetëse e fortë e qëndrimit të Serbisë për këtë çështje dhe kishte refuzuar vazhdimisht të njihte pavarësinë e Kosovës. Me njohjen nga Siria, 120 vende tani e njohin Republikën e Kosovës.
Ky përmbysje nuk është e rastësishme ; përkundrazi, ajo pasqyron ndikimin e mbështetësve të rinj rajonalë të Sirisë. Sipas Asaad Hassan Al-Shaibani, Ministrit të Punëve të Jashtme të Sirisë, kjo njohje ishte një iniciativë saudite, e mbështetur në mënyrë të konsiderueshme nga Turqia.
Pas rënies së regjimit të Asadit, Turqia dhe Arabia Saudite janë shfaqur si dy mbrojtësit kryesorë të qeverisë së re siriane, dhe përfshirja e tyre në rritje ka luajtur një rol vendimtar në formësimin e zgjedhjeve diplomatike të Damaskut.
Për të kuptuar rolin e tyre, ia vlen të kujtojmë se të dy vendet kanë mbajtur një qëndrim të fortë pro-Kosovës që daton që nga Lufta e Kosovës 1998-1999. Republika e Kosovës shpalli pavarësinë në vitin 2008 dhe shumë shpejt mori njohje dhe mbështetje nga disa vende perëndimore dhe me shumicë myslimane, përfshirë Arabinë Saudite dhe Turqinë. Të dy shtetet e portretizojnë veten si udhëheqës të botës myslimane sunite dhe kanë mbrojtur vazhdimisht pavarësinë e Kosovës.
Pavarësisht përpjekjeve të Arabisë Saudite për të promovuar degët konservatore të Islamit, Kosova ka mbetur laike, si në aspektin e institucioneve të saj shtetërore ashtu edhe të normave shoqërore.
Megjithatë, këto dallime ideologjike nuk e kanë penguar bashkëpunimin dhe as nuk e kanë penguar forcimin e vazhdueshëm të lidhjeve dypalëshe. Ky partneritet në fund të fundit e shtyu Arabinë Saudite të lehtësojë bisedimet midis Sirisë dhe Kosovës dhe të shtojë një emër tjetër në listën e vendeve që e njohin Kosovën.
Arabia Saudite ka zgjeruar ndikimin dhe praninë e saj diplomatike në Lindjen e Mesme dhe më gjerë duke udhëhequr ose lehtësuar disa nisma të mëdha paqeje dhe ndërmjetësimi.
Shembuj të shquar përfshijnë organizimin e një Samiti Shtetet e Bashkuara-Rusi, bashkësponsorizimin e një Konference Ndërkombëtare mbi zbatimin e Zgjidhjes me Dy Shtete në Izrael/Palestinë, pjesëmarrjen në përpjekjet për të ndërmjetësuar një armëpushim në Sudan dhe mbështetjen e përpjekjeve të Sirisë drejt riintegrimit rajonal dhe ndërkombëtar.
Samiti Arabi Saudite-Siri-Kosovë përshtatet brenda këtij kuadri më të gjerë dhe mund të përshkruhet si një sukses diplomatik i Riadit.
Siç u përmend më parë, Arabia Saudite dhe Turqia padyshim kanë ndikim të konsiderueshëm mbi Qeverinë Tranzitore Siriane të al-Sharaa dhe politikën e saj të jashtme.
Megjithatë, njohja e Kosovës nga Siria, pavarësisht se është pjesë e një iniciative të udhëhequr nga Arabia Saudite, nënvizon gjithashtu drejtimin në zhvillim të politikës së jashtme të Damaskut.
Njohja e Kosovës përmirëson imazhin e Sirisë në arenën globale, duke pasur parasysh mbështetjen tradicionale të Kosovës nga aktorë kryesorë perëndimorë si Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Gjermania dhe Bashkimi Evropian.
Pavarësisht pakënaqësisë së fundit perëndimore me disa nga politikat e brendshme të Kosovës, fuqitë perëndimore nuk e kanë ndryshuar politikën e tyre të njohjes së Kosovës.
Në të njëjtën kohë, ky vendim përfaqëson një hap të qartë larg nga politika e jashtme e regjimit të mëparshëm, e cila kishte qenë e lidhur ngushtë me interesat ruse dhe iraniane.
Përtej konsideratave të jashtme, faktorët e brendshëm politikë ndihmojnë gjithashtu në shpjegimin e këtij veprimi diplomatik. Udhëheqja siriane mund të kënaqë bazën e saj mbështetëse islamiste duke qëndruar përkrah një kombi tjetër mysliman.
Kjo njohje mund t’i shërbejë përpjekjeve të brendshme për legjitimitet, veçanërisht pasi al-Sharaa ndërmori drejtime politike që kanë zhgënjyer disa nga mbështetësit e tij radikalë islamistë, shumë prej të cilëve më parë luftuan brenda Hayat Tahrir al-Sham (HTS).
Për më tepër, gjatë luftës civile siriane, një grup islamistësh radikalë shqiptarë të njohur si Xhemati Alban luftuan përkrah HTS kundër rivalëve të grupit. Njësia përbëhej kryesisht nga shqiptarë nga Shqipëria dhe Kosova.
Kështu, njohja e Kosovës do të thotë mbështetje e disa prej njerëzve që shprehën mbështetje për HTS-në.
Si përfundim, njohja e Kosovës nga Siria shënon një ndryshim gjeopolitik dhe simbolik për Damaskun. Nga një perspektivë politike, ky zhvillim pasqyron një riorganizim më të gjerë rajonal në të cilin fuqitë arabe dhe myslimane në zhvillim, të tilla si Arabia Saudite, po përdorin diplomacinë dhe ndërmjetësimin në konflikt për të konsoliduar ndikimin.
Për Sirinë, vendimi e pozicionon qeverinë kalimtare si një aktor të jashtëm që synon të shkojë përtej aleancave të saj të mëparshme, ndërsa sinjalizon një angazhim të ripërtërirë në çështjet globale.
