Konsumimi i madh i ushqimeve shumë të përpunuara, është i lidhur me një rrezik në rritje të rritjeve parakanceroze kolorektale tek gratë nën 50 vjeç, thuhet në një studim të botuar të enjten në JAMA Oncology.
Këto rritje, të quajtura adenoma ose polipe, më vonë mund të shndërrohen në kancer dhe janë një tregues i mirë i rrezikut të kancerit të një personi.
Shkalla e kancerit kolorektal tek njerëzit nën 50 vjeç është rritur ndjeshëm në dekadat e fundit dhe gjetjet, mund të ofrojnë njohuri të reja mbi atë që po e nxit këtë rritje.
“Një qasje që kemi ndjekur është të përpiqemi të kuptojmë se çfarë ka ndryshuar në mjedisin tonë që mund të jetë shkaku i kësaj. Cilat janë disa tendenca që pasqyrojnë këtë përshpejtim të shkallës së kancerit?” tha udhëheqësi i studimit, Dr. Andrew Chan, një gastroenterolog dhe shefi i njësisë së epidemiologjisë klinike dhe përkthyese në Massachusetts General Brigham në Boston.
Ushqimet ultra të përpunuara tani përbëjnë pjesën më të madhe të dietës mesatare amerikane, veçanërisht tek fëmijët.
Ushqimet, të cilat kanë tendencë të jenë të larta në kalori, janë lidhur me depresionin , diabetin e tipit 2 dhe vdekjen e parakohshme.
Disa ekspertë kanë dyshuar gjithashtu se ngrënia e këtyre ushqimeve mund të jetë shkaku i rritjes së shkallës së kancerit kolorektal tek të rinjtë.
Për të testuar këtë hipotezë, Chan dhe ekipi i tij përdorën të dhëna nga më shumë se 29,000 gra që morën pjesë në Studimin e Shëndetit të Infermierëve II, një studim i vazhdueshëm mbi infermieret e regjistruara femra i themeluar në vitin 1989.
Gratë, të cilat ishin midis 24 dhe 42 vjeç kur u regjistruan në studim, u ndoqën për 24 vjet, nga viti 1991 deri në vitin 2015.
Çdo katër vjet, të gjitha plotësonin një pyetësor në lidhje me dietat e tyre dhe të gjitha kishin bërë të paktën një kolonoskopi para moshës 50 vjeç.
Studiuesit shqyrtuan nëse gratë ishin diagnostikuar me polipe prekanceroze: ose adenoma, të cilat kanë më shumë gjasa të shndërrohen në kancer, ose lezione të dhëmbëzuara.
Ndërsa vetëm rreth 5% e adenomave janë kancerogjene, rreth 75% e kancereve kolorektalë fillojnë si adenoma, sipas Klinikës së Clevelandit.
Lezionet e dhëmbëzuara ende konsiderohen prekanceroze, por janë të lidhura me më pak raste të kancerit kolorektal, tha Chan.
Studimi gjeti një lidhje midis ngrënies së më shumë ushqimeve ultra të përpunuara dhe zhvillimit të një adenome para moshës 50 vjeç. Nuk u vu re ndonjë lidhje midis ushqimeve dhe lezioneve të dhëmbëzuara.
Meqenëse shumica e kancereve të zorrës së trashë rrjedhin nga adenomat, studimi që tregon një lidhje midis ngrënies së më shumë ushqimeve ultra të përpunuara dhe një rreziku në rritje të zhvillimit të adenomave i dha konkretisht Chan dhe ekipit të tij më shumë besim se këto ushqime mund të rrisnin rrezikun e kancerit kolorektal, tha ai.
“Ana e fortë ishte se ne shqyrtuam dy lloje kryesore të polipeve – është lloji i adenomës që duket se qëndron në themel të kancerit, dhe ne pamë lidhjen midis kësaj”, tha ai.
Rreth 1,200 gra në studim zhvilluan adenoma. Krahasuar me ato që hëngrën më pak ushqime ultra të përpunuara, ato që hëngrën më shumë – që përbënin një të tretën e kalorive të tyre ditore – kishin rreth 1.5 herë më shumë gjasa të zhvillonin adenoma.
Ushqime të caktuara gjithashtu duket se rrisnin rrezikun. Dietat me më shumë sheqer dhe ëmbëlsues artificialë ishin më të lidhura me shkallë më të lartë të adenomave, të ndjekura nga dietat me më shumë salca, kremra dhe erëza.
Edhe pse studimi përfshinte vetëm gra, shumica e të cilave ishin të bardha, studime të tjera kanë gjetur gjithashtu një lidhje midis burrave që hanë më shumë ushqime ultra të përpunuara dhe zhvillimit të kancerit.
“Nuk kemi asnjë arsye të besojmë se do të ketë ndonjë ndryshim tek burrat krahasuar me gratë”, tha Chan, duke shtuar se kërkime shtesë duhet të përfshijnë edhe burrat për të qenë të sigurt.
Shumica e polipeve kolorektale nuk shndërrohen në kancer, por pothuajse të gjitha kanceret kolorektalë fillojnë si polipe, tha Dr. Folasade May, gastroenterologe dhe profesoreshë e asociuar e mjekësisë në Shkollën e Mjekësisë David Geffen në UCLA.
Kjo është arsyeja pse mjekët heqin çdo polip që gjejnë gjatë një kolonoskopie dhe pse njerëzit që kanë polipe konsiderohen të jenë në rrezik më të lartë për të zhvilluar kancer kolorektal.
“Ata po shqyrtojnë hapin e parë, kush ka më shumë gjasa të preket nga këto polipe që mund të shndërrohen në kancer”, tha May për studimin.
Problemi është se kontrolli rutinë për kancerin kolorektal nuk ndodh deri në moshën 45 vjeç, tha Dr. Christopher Lieu, bashkëdrejtor i onkologjisë mjekësore gastrointestinale në Shkollën e Mjekësisë Anschutz të Universitetit të Kolorados në Aurora.
“Shqetësimi është se sa herë që keni një polip tek një person i ri, ai polip lejohet të rritet pa u vënë re, dhe për shkak se nuk po i kontrolloni këta pacientë të rinj”, tha Lieu. Kjo e bën edhe më të rëndësishme identifikimin e faktorëve të ndryshueshëm të stilit të jetesës që po nxisin rritjen e shkallës së kancerit kolorektal tek të rinjtë, shtoi Lieu, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtimin e ri.
Edhe pse shkencëtarët ende nuk kanë përcaktuar një shkak të qartë, rritja e normave nuk ka gjasa të jetë shkaktuar nga gjenetika, tha May.
“Kjo ka ndodhur shumë shpejt, kështu që për fat të keq ka të ngjarë të jetë diçka që ia kemi bërë vetes si qenie njerëzore, në mënyrën se si jetojmë jetën tonë”, tha ajo. “Është tronditëse të dëgjosh histori çdo javë për njerëz në të 20-at, 30-at, 40-at e tyre që preken nga kanceri, gjë që, kur isha në shkollën e mjekësisë, na kishin mësuar se ndodhte te njerëzit në të 80-at e tyre”.
Ushqimet ultra të përpunuara shkaktojnë inflamacion në zorrë – që përfshin edhe zorrën e trashë – që dëmton aftësinë e zorrëve për t’u riparuar kur dëmtohet dhe për të mbajtur tumoret larg.
Nivelet e larta të inflamacionit lidhen gjithashtu me kancerin në përgjithësi, tha May.
