Pas gati një viti paralizë politike, Kosova kthehet në zgjedhje të dielën në një votim që mund të përcaktojë nëse vendi bën përparim në rrugën e saj të bllokuar drejt Bashkimit Evropian.
Zgjedhjet e shkurtit panë një fitues të qartë, partinë qeverisëse Vetëvendosje të kryeministrit në detyrë Albin Kurti, e cila mori 42 përqind të votave. Megjithatë, ajo nuk arriti të siguronte shumicën absolute dhe më pas nuk ishte në gjendje të formonte një koalicion me një parti tjetër, shkruan Politico, përcjellë Storm.
Partia e Kurtit e ka shtyrë Kosovën në një izolim më të thellë, pasi qasja e saj populiste e krahut të majtë dhe përpjekjet për të pohuar sovranitetin e Kosovës në veriun me shumicë serbe kanë tensionuar marrëdhëniet si me SHBA-në ashtu edhe me BE-në, duke çuar në masa ndëshkuese.
Asnjë nga partitë kryesore të opozitës nuk donte të bashkëpunonte me Vetëvendosjen, as nuk i miratuan përpjekjet e shumta të Kurtit për të emëruar një kryetar parlamenti. Kurti madje ofroi të hiqte dorë nga pozicioni i tij si kryeministër për të qetësuar opozitën, por pa sukses.
Kjo do të thoshte që Presidentja Vjosa Osmani u detyrua të shpallte zgjedhje të parakohshme në nëntor, duke i bërë këto zgjedhjet e shtata parlamentare të Kosovës që kur ajo shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008.
Përpara votimit të së dielës, partitë opozitare si Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), Partia Demokratike e Kosovës (PDK) dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) nuk tregojnë shenja se do të ndryshojnë qëndrimin e tyre ndaj Kurtit.
“LDK, PDK dhe AAK e shohin Kurtin si një populist që ka penguar marrëdhëniet me Perëndimin dhe ka sabotuar anëtarësimin në NATO dhe procesin e integrimit në BE”, tha për POLITICO-n Haki Abazi, kandidat për deputet i AAK-së.
Abazi ishte zëvendëskryeministër nën drejtimin e Kurtit gjatë mandatit të tij të parë në vitin 2019, por më vonë u përjashtua nga partia për shkak të mosmarrëveshjeve mbi drejtimin politik.
“Kurti shihet si toksik dhe fragmentar”, tha Abazi, duke shtuar se kjo është arsyeja pse asnjë nga të tre partitë nuk do të formojë një koalicion me udhëheqësin e Vetëvendosjes.
Ekziston mundësia që të tri partitë opozitare të formojnë një koalicion për të parandaluar një tjetër bllokim politik, me Abazin që e quan një skenar të tillë “shumë të mundshëm”.
Megjithatë, deputetja Blerta Deliu-Kodra nga PDK-ja i tha POLITICO-s se “mbetet të shihet se cilat do të jenë shifrat” – megjithëse ajo pret që një qeveri të formohet pa Kurtin si kryeministër.
Kandidati i PDK-së, Hajdar Beqa, i tha POLITICO-s se “qeveria e Kurtit ka dëmtuar seriozisht procesin e integrimit evropian të Kosovës”, duke theksuar nevojën për një qeveri të re për ta “kthyer vendin në një rrugë të sigurt drejt BE-së”.
Megjithatë, zëvendësministrja e jashtme në detyrë dhe kandidatja e Vetëvendosjes, Liza Gashi, i tha POLITICO-s se gjatë mandatit të Kurtit, partia në pushtet “forcoi institucionet demokratike, përmirësoi treguesit kryesorë ekonomikë, zgjeroi mbrojtjen sociale dhe qeverisi me integritet dhe stabilitet. [Vetëvendosja] hyn në këto zgjedhje me një karrierë të fortë qeverisëse dhe mbështetje të gjerë publike”.
Ndërkohë, kërkesa e Kosovës për anëtarësim në BE mbetet “në sirtarët e Bashkimit Evropian”, tha Osmani, duke folur gjatë një Samiti BE-Ballkani Perëndimor javën e kaluar. Vendi aplikoi në vitin 2022, por që atëherë është bërë pak përparim.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, njoftoi në samit se BE-ja do të heqë sanksionet e vitit 2023 kundër Kosovës për shkak të tensioneve në veriun me shumicë serbe dhe do të zhbllokojë mbi 400 milionë euro ndihmë financiare.
Por nëse vendi nuk arrin të formojë përsëri një qeveri, Kosova rrezikon të humbasë aksesin në Planin e Rritjes prej 6 miliardë eurosh të bllokut për Ballkanin Perëndimor, pasi duhet të zbatojë reforma për të zhbllokuar fondet.
“Kosova tashmë përballet me një betejë të vështirë për shkak të pesë shteteve [të BE-së] që nuk e kanë njohur, dhe vendi nuk mund të përballojë një vit tjetër të humbur për shkak të paaftësisë së politikanëve për të bërë atë për të cilën janë zgjedhur — të ofrojnë zgjidhje, jo të krijojnë probleme”, tha Besar Gërgi, një ekspert në integrimin evropian në Grupin për Studime Ligjore dhe Politike, një grup ekspertësh në Kosovë.
Qiproja, Sllovakia, Spanja, Greqia dhe Rumania nuk e njohin Kosovën.
Kur u pyet nga POLITICO se çfarë të presë nga zgjedhjet e së dielës, Osmani shprehu besim se ato do të përmbushnin “standardet më të mira demokratike”, do të jepnin rezultate të shpejta dhe do të lejonin formimin e shpejtë të institucioneve qeveritare.
‘Interesat e serbëve’
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç tha se shpreson “për një fitore të madhe dhe domethënëse” për partinë më të madhe serbe në Kosovë, Lista Serbe, duke pritur që ajo të sigurojë vende për të “përfaqësuar interesat e serbëve, jo të Albin Kurtit”.
Serbia ende nuk e njeh Kosovën dhe i referohet shtetit si ‘Kosova dhe Metohia’, emri i saj i mëparshëm si provincë serbe. BE-ja është përpjekur të përmirësojë marrëdhëniet midis Kosovës dhe Serbisë përmes Dialogut Beograd-Prishtinë; megjithatë, pavarësisht viteve të bisedimeve, ndërhyrja ka dhënë pak rezultate konkrete.
Kosova dhe Serbia nënshkruan një marrëveshje normalizimi në vitin 2023, e cila përfshin njohjen de facto të ndërsjellë të sovranitetit të njëra-tjetrës.
“Ne duhet të normalizojmë marrëdhëniet me Serbinë”, tha Kurti në një intervistë të kohëve të fundit me AFP-në. “Por normalizimi i marrëdhënieve me një regjim autoritar fqinj që nuk të njeh, që gjithashtu nuk i pranon krimet e kryera gjatë luftës, është mjaft i vështirë”, shtoi ai.
Kurti dëshiron që Serbia të “dorëzojë Milan Radoičić-in”, një ish-politikan të Listës Serbe i cili komplotoi një sulm terrorist në veri të Kosovës në vitin 2023 që rezultoi në vdekjen e një polici të Kosovës. Radoičić kërkohet në Kosovë, por aktualisht ndodhet në Serbi.
