Bashkimi Evropian vazhdon të mbajë vëmendjen ndaj ngjarjeve që po zhvillohen brenda Ukrainës, pasi një ligj i ri që minon pavarësinë e dy agjencive anti-korrupsion shkaktoi qortimin e parë të bllokut që nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë.
Ligji, i miratuar nga parlamenti ukrainas dhe i nënshkruar nga Presidenti Volodymyr Zelenskyy me një shpejtësi që e zuri në befasi Brukselin, e ka vënë Byronë Kombëtare Kundër Korrupsionit të Ukrainës (NABU) dhe Zyrën e Prokurorit të Specializuar Kundër Korrupsionit (SAPO) nën mbikëqyrjen e drejtpërdrejtë të prokurorit të përgjithshëm, një i emëruar politik.
Prokurori i përgjithshëm tani do të lejohet të zgjedhë çështjet e trajtuara nga NABU dhe SAPO dhe t’ia ricaktojë ato entiteteve të tjera shtetërore, gjë që kritikët thonë se rrezikon fuqizimin e degës ekzekutive për të ndikuar dhe ndoshta për të penguar hetimet e profilit të lartë.
Prokurori i përgjithshëm do të jetë gjithashtu në gjendje t’u japë udhëzime detyruese agjencive.
Ndryshimet bien ndesh me pikëpamjet e Komisionit Evropian, i cili i konsideron si NABU-në ashtu edhe SAPO-n si gurë themeli në luftën kundër korrupsionit.
Raporti i zgjerimit i vitit të kaluar theksoi se SAPO ishte bërë një “entitet juridik i veçantë” nga zyra e prokurorit të përgjithshëm dhe rekomandoi që kreut të SAPO-s t’i lejohet të hapë hetime ndaj anëtarëve të parlamentit “në mënyrë të pavarur” nga prokurori.
Në përgjigje të tërheqjes, Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit, kontaktoi personalisht Zelenskyy-n.
“Presidentja von der Leyen shprehu shqetësimet e saj të forta në lidhje me pasojat e ndryshimeve dhe i kërkoi qeverisë ukrainase shpjegime”, tha një zëdhënës i Komisionit të mërkurën.
“Respekti për sundimin e ligjit dhe lufta kundër korrupsionit janë elementë thelbësorë të Bashkimit Evropian. Si vend kandidat, Ukraina pritet t’i përmbahet plotësisht këtyre standardeve. Nuk mund të ketë kompromis.”
Mes presionit nga protestat në rrugë në të gjithë Ukrainën dhe paralajmërimeve nga zyrtarët evropianë, Zelenskyy bëri një kthesë dhe paraqiti një projektligj të ri me atë që ai e quajti “garanci të plota të pavarësisë së agjencive antikorrupsion”.
Propozimi i tij përfshin poligrafe të rregullta për punonjësit e NABU-së dhe SAPO-s që merren me sekrete shtetërore.
Teksti iu paraqit parlamentit të vendit, Verkhovna Rada, të enjten. Kryetari Ruslan Stefanchuk konfirmoi se do të shqyrtohej më 31 korrik.
“Gjatë shqyrtimit të këtij projektligji, do të propozoj që ai të miratohet menjëherë si bazë dhe në tërësinë e tij, si dhe të mbështetet nënshkrimi i tij urgjent”, tha Stefanchuk .
Në një deklaratë të përbashkët, NABU dhe SAPO thanë se ligji i ri do të rivendoste “të gjitha kompetencat e procesit të rregullt ligjor dhe garancitë e pavarësisë” dhe kërkuan miratimin e tij “sa më shpejt të jetë e mundur”.
“Ne e mirëpresim faktin që qeveria ukrainase po ndërmerr veprime dhe do të punojmë me ta për t’u siguruar që shqetësimet tona, të cilat janë shpjeguar qartë, të merren vërtet parasysh”, tha një zëdhënës i Komisionit të enjten pasdite, përpara se përmbajtja e projektligjit presidencial të bëhej e disponueshme.
Komisioni është kryesisht i kënaqur me draftin e tekstit, tha një burim i njohur për Euronews, por nuk do ta miratojë atë publikisht derisa të gjitha kundërshtimet të jenë zbutur siç duhet. Brukseli i ka ofruar ndihmë teknike Kievit për të përsosur detajet legjislative.
Ndërkohë, Zelenskyy bëri bujë pasi mohoi me forcë se kishte ndodhur një bisedë telefonike me von der Leyen.
“Nuk kam komunikuar me Ursula von der Leyen ditët e fundit. Çdo gjë që është shkruar për këtë, çdo gjë që ajo pretendohet se më ka thënë, është e rreme. Ne nuk kemi pasur një bisedë”, tha ai, sipas agjencisë së lajmeve Interfax.
