NASA po financon zhvillimin e sferave të qelqit në shkallë të gjerë, të cilat do të ngrihen nga furrat me mikrovalë të Hënës si flluska të mëdha dhe më pas do të ngurtësohen për të formuar struktura të forta dhe transparente.
Koncepti është hartuar nga Skyeports me bazë në Kaliforni, e cila tashmë ka provuar se është e mundur të fryhen topa qelqi nga pluhuri hënor ose “regolithi” – një substancë shkëmbi, fragmente minerale dhe copa të vogla qelqi gërryes.
Edhe pse sferat e para janë vetëm disa inç të gjera, qëllimi është të krijohen habitate që janë qindra ose mijëra metra në diametër, në të cilat astronautët mund të jetojnë, punojnë, kultivojnë ushqim dhe krijojnë ujë.
Sferat mund të ndërtohen duke përdorur xham vetë-shërues për të mbyllur gropëzat ose çarjet nga mikrometeoritet ose “tërmetet e hënës”, dhe të kenë panele diellore të integruara në mënyrë që të mund të gjenerojnë energjinë e tyre.
Dr. Martin Bermudez, drejtor ekzekutiv i Skyeports, tha se shpresonte që një ditë do të kishte qytete me sfera qelqi, të lidhura me ura qiellore, në sipërfaqen hënore dhe më gjerë.
“Hapësira ka qenë gjithmonë disi interesante për mua, dhe përvoja ime ishte si arkitekt, kështu që pata mundësinë të filloja të eksploroja se si mund të ndërtojmë struktura në Hënë ose në Mars. Fillova të mendoj për materialet që janë tashmë në Hënë, dhe ndonjëherë 60 përqind e regolitit hënor është silikate, kështu që mendova, prisni një minutë, qelqi mund të jetë ajo nga e cila është ndërtuar kjo strukturë. Fillimisht më thanë ‘qelqi është shumë i brishtë, do të thyhet’, kështu që fillova të kontaktoja shkencëtarët dhe kuptova se mund të përshtatet dhe të bëhet diçka më e fortë se çeliku. Kontaktova NASA-n pothuajse dy vjet më parë dhe atyre u pëlqeu shumë ideja që në fillim”.
Për të zgjidhur problemin, kompania do të dërgonte një furrë me mikrovalë, të ushqyer me pluhur hënor të nxjerrë nga minierat, përpara se tubat gjigantë të gazit ta frynin qelqin e shkrirë në një sferë.
Kur qelqi të jetë ngurtësuar, tubat do të ripërdoren si hyrje dhe pajisjet e brendshme do të printohen në 3D duke përdorur materiale hënore.
Skyeports thotë se dizajni shfrytëzon integritetin strukturor të një sfere, duke shpërndarë në mënyrë të barabartë presionin, ndërsa qelqi transparent do të ndihmojë shëndetin mendor të astronautëve.
“Forma sferike ndodh automatikisht, sepse në atë temperaturë bëhet një lëng amorf, dhe kur nxirret nga një furrë me gravitet të ulët, do të formojë formën e një sfere”, tha Dr. Bermudez.
“Do të na duhet të integrojmë metale në shkrirje si titaniumi, magnezi, kalciumi për të ndihmuar në mbajtjen e qelqit të fortë, dhe nuk e dimë se sa i madh mund të bëhet, por ndoshta në intervalin 300 deri në 500 metra”.
Projekti është pjesë e programit të NASA-s për Konceptet e Avancuara Inovative (NIAC), i cili financon projekte futuriste që mund të ndihmojnë misionet e ardhshme.
Ekipi po planifikon të testojë teknikën e fryrjes në një dhomë vakumi termik në janar, përpara se të kalojë në fluturime parabolike për të imituar mikro-gravitetin dhe përfundimisht të kryejë prova në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor.
Testet në vetë sipërfaqen hënore mund të ndodhin brenda pak viteve të ardhshme.
Njerëzit mund të kthehen në Hënë brenda pesë viteve të ardhshme sipas programit Artemis të NASA-s , dhe agjencia hapësinore aktualisht është duke kërkuar habitate të përshtatshme.
“Jemi në një garë me kohën, sepse Artemis po lëviz shumë shpejt”, shtoi Dr. Bermudez.
“Shëndeti mendor do të jetë i rëndësishëm në misionet afatgjata dhe do të jetë e rëndësishme që astronautët të jenë në gjendje të shohin jashtë, dhe ndoshta edhe Tokën. Nëse mund të krijojmë shtresa flluskash, njëra sipërfaqe mund të jetë e ngrohtë dhe tjetra më e ftohtë, kështu që krijojmë kondensim dhe mund të mbjellim perime e bimë dhe të vëmë në punë një ekosistem që prodhon oksigjen. Po shqyrtojmë mundësinë e krijimit të një guaske qelqi që mund të krijojë energji elektrike për të furnizuar me energji të gjithë habitatin, mund të imagjinoni megavatët që mund të prodhojë një kupolë qelqi kaq e madhe. Do të doja shumë të shihja komunitete të tëra të këtyre, një qytet prej tyre, parqe banimi, sisteme uji dhe shtëpi, të gjitha të lidhura përmes urave prej qelqi. Nuk do ta kopjoni kurrë Tokën, por kjo është diçka që i afrohet shumë, dhe ne madje mund t’i vendosim ato në orbitë një ditë”.
Në vitin 2023, ekspertët në Universitetin Aalen në Gjermani sugjeruan që ndërtesat dhe rrugët në Hënë mund të ndërtohen nga tullat e krijuara duke goditur pluhurin hënor me një lazer.
