Në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, me organizimin e Qendrës së Studimit të Arteve, u mbajt konferenca ndërkombëtare dyditore “Lëvizje dhe kufij”, duke eksploruar ndikimin e negocimit të tyre në art dhe kulturë në Shqipëri dhe më gjerë.

Nëpërmjet studimeve mbi transformimin e qytetit, u analizuan kufijtë dhe lëvizjet dhe raporti i artit me to, duke filluar nga hapësira urbane lokale, deri në nivelin kombëtar dhe ndërkombëtar.

Akad. Stefan Çapaliku, drejtor i Qendrës së Studimit të Arteve, tha se konferenca e këtij viti është përqendruar në periudhën që shkon nga viti 1991 deri më sot.

Çapaliku tha se, fundi i periudhës së socializmit shtetëror e ripërcaktoi idenë e kufijve edhe një herë. Në letër, liria e lëvizjes u bë një e drejtë e garantuar për të gjithë, por utopia e kufijve të hapur në fillim të viteve 1990 ishte një përvojë traumatike e imigracionit dhe pati një ndikim të rëndësishëm në zhvillimin e artit post-socialist dhe bashkëkohor shqiptar.

Seancën e parë e hapi Franco “Bifo” Berardi, teoricien social, aktivist dhe një nga figurat kyçe në lëvizjen italiane “Autonomia e viteve ’70”, me punimin “Aushvic në breg të detit”, raporton atsh.

Më tej paraqitën punimet shkencore: Sofia Franchini (studente e doktoratës në antropologji sociale në Universitetin e Kembrixhit); Filippo Furri (antropolog, bashkëpunëtor në Institut Convergences Migration, Paris) dhe Ervin Shehu (doktorant në antropologji sociale në Universitetin e Egjeut).

Në ditën e dytë, në sesionin me temën “Drejtësi sociale” prezantuan punimet Silvia Cafora (arkitekte, studiuese në Qendrën e Studimeve Territoriale (CST), Universiteti i Bergamos) dhe Filippo Furri; artisti dhe filozofi Luis Guerra Miranda (Madrid, Spanjë); arkitekti dhe eseisti Skënder Luarasi dhe arkitekti Mehmet Sinan Bermek (Stamboll, Turqi).

Në sesionin me temën “Gjeografi të reja” prezantuan punimet: Dimitra Gkitsa (lektore, Universiteti i Sauthemptonit); Pati Vardhami (kuratore, teoriciene dhe artiste); Niovi Zarampouka-Chatzimanou (kuratore, bashkëdrejtoreshë e Counterpoints Greece dhe themeluese e Pavilion of Imagination) dhe Giuseppe Previtali (profesor asistent në Universitetin e Bergamos).

Në mbyllje të veprimtarisë, dr. Stefano Romano dhe dr. Jonida Gashi bënë analizën e prezantimeve dhe diskutimeve ndërmjetëse të konferencës.

Më 12 dhjetor të vitit 1939 ndërroi jetë Nikollë Idromeno, “Piktor i Popullit”.

I njohur edhe si Kolë Idromeno, ai ishte piktor, skulptor, arkitekt, urbanist, fotograf, kineast, kompozitor e inxhinier dhe konsiderohet si një pararendës i Realizmit dhe artit të peizazhit në Shqipëri.

Ai ishte i pari që realizoi shfaqjet kinematografike në Shqipëri, në 1919. Në vitin 1883 realizoi tablonë “Motra Tone”, që është dhe vepra e parë e rëndësishme realiste në pikturën shqiptare të periudhës së Rilindjes dhe Pavarësisë. Kolë Idromeno rrjedh prej një familjeje çame të ardhur nga Parga e Greqisë e të vendosur në Shkodër. Mësimet e para të artit i mori në studion e Pietro Marubbi-t, gjë që e vuri në kontakt me mediumin më të ri të kohës, fotografinë. Në moshën 16-vjeçare më 1875, ai shkon në Venecia ku kalon një periudhë të shkurtër studimi në Akademinë e Arteve të Bukura e më pas pranë studios së një artisti venecian.

Më 1878, me kthimin në Shkodër, shfaqi interesa e dhunti në disa fusha. U bë i njohur për projektet arkitektonike të një sërë ndërtesash publike e private në Shkodër, si Kafja e Madhe, Banka Kombëtare, disa shtëpi në dy rrugët kryesore të qytetit. Arkitektura që propozon ai sjell disa tipare perëndimore kundrejt arkitekturës orientale, që kishte depërtuar ndër shekuj.

Fondi i tij fotografik numëron 1300 negativë në xham në Qendrën e Studimeve Albanologjike në Tiranë dhe rreth 100 në Muzeun Kombëtar të Fotografisë “Marubi”.

Kolë Idromeno pa dyshim është një artist poliedrik, i cili mjeshtrinë e vet artistike e shprehu përmes fotografisë, si nxënës i Pjetër Marubit, por gjurmët e veprës së tij gjenden kudo në Shkodër. Skicat që mbajnë firmën e Idromenos kanë nisur të realizohen që prej vitit 1903. Edhe zbukurimet në tavanin e Kishës së Madhe, janë realizuar me shumë kujdes dhe mjeshtëri nga dora e tij. /atsh

Në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë u promovua vepra e plotë në një vëllim të vetëm e Martin Camajt.

Folklorist, gjuhëtar, poet e shkrimtar, Martin Camaj mbetet një figurë e pazëvendësueshme e modernizmit shqiptar. Promovimi i këtij botimi të ri u bë me pjesëmarrjen e akademikut Francesco Altimari, prof. dr. Anton Berisha, akad. Matteo Mandalà dhe botuesit Bujar Hudhri. Gjatë aktivitetit u zhvillua një dialog i vyer mbi trashëgiminë e Camajt, e cila prek fusha të ndryshme studimi, si: letërsi, gjuhësi, antropologji e folklor.

Në fjalën përshëndetëse Majlinda Toçi theksoi misionin e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë në ruajtjen dhe rikthimin e autorëve që kanë formësuar kulturën tonë të shkruar, si dhe rëndësinë e studimit të thelluar të tyre prej emrave të afirmuar të shkencës dhe studimeve letrare.

Profesorët e nderuar, Altimari dhe Mandalà ndodhen në Tiranë me rastin e 100-vjetorit të “Urdhrit të Skënderbeut”, ku u dekoruan nga Presidenti Bajram Begaj me këtë nderim simbolik që përfaqëson flamurin, virtytin dhe dijen, raporton atsh.

Martin Camaj lindi 100 vjet më parë në Temal të Dukagjinit. Ai është një prej shkrimtarëve të censuruar gjatë regjimit totalitar. Vepra e tij letrare përfshin nëntë vëllime poetike, tri romane dhe një vëllim me novela. “Nji fyell ndër male” (Prishtinë 1953), “Kanga e vërrinit” (Prishtinë 1954), “Djella” (Romë 1958), “Legjenda” (Romë 1964), “Lirika mes dy moteve” (Munih 1967) dhe “Drandja” (Munih 1981), janë disa nga titujt e krijimeve të tij.

Ndërroi jetë më 12 mars të vitit 1992, në Mynih.