Edhe pse Rusia nuk e ka kundërshtuar zyrtarisht kurrë anëtarësimin e Ukrainës në Bashkimin Evropian, shumë vëzhgues e shohin komentin e fundit të presidentit rus Vladimir Putin si të pandershëm, më shumë një përpjekje për t’i bërë qejfin Donald Trump-it dhe për të fituar kohë. Anëtarësimi në NATO mbetet “vija e kuqe” për Moskën.
Prandaj u duk surprizë kur, gjatë një vizite në Kinë, Putin deklaroi se Rusia nuk do ta kundërshtonte nëse Ukraina do të bëhej anëtare e BE-së.
“Sa i përket anëtarësimit të Ukrainës në BE, ne kurrë nuk e kemi kundërshtuar,” tha ai. “Sa i përket NATO-s, kjo është një çështje tjetër.”
Megjithatë, analistët vunë re shpejt se Putin po përpiqej të paraqitej si pajtues përballë presidentit amerikan Donald Trump. Komenti shihet gjithashtu si një taktikë për të fituar kohë, pasi anëtarësimi në BE mund të zgjasë me vite apo dekada, ndërsa NATO ofron më shpejt garanci më të forta sigurie.
Pse Rusia “pranon” anëtarësimin e Ukrainës në BE?
Në vitin 2013, kur presidenti i atëhershëm pro-rus i Ukrainës, Viktor Janukoviç, pezulloi nënshkrimin e një marrëveshjeje asocimi me BE-në, vendi shpërtheu në protesta masive. Shumë ukrainas e akuzuan atë për t’iu nënshtruar presionit rus dhe për të ndaluar integrimin evropian të Ukrainës.
Një vit më vonë, marrëveshja u nënshkrua, por dyshimet mbetën: Moska nuk ka dashur kurrë që Kievi të afrohej me një Evropë demokratike.
Sipas George Beebe, drejtor i strategjisë së madhe në Quincy Institute, deklarata e papritur e Putinit është më shumë një manovër për të siguruar një zotim ndërkombëtar kundër hyrjes së Ukrainës në NATO, ndërsa Rusia kërkon të mbajë të gjithë Donbasin nën kontroll. Aktualisht, Moska mban rreth 88% të kësaj zone.
Beebe thekson se një arsye është edhe “pragmatizmi”: ushtria ruse është e nënfinancuar dhe e nënshkallëzuar, dhe tashmë ka treguar se nuk mund të pushtojë gjithë Ukrainën.
Një tjetër faktor, sipas tij, është se Putin sheh me shqetësim fuqizimin e industrive ushtarake në vendet evropiane të NATO-s, të cilat për herë të parë pas dekadash po investojnë ndjeshëm në kapacitetet e tyre luftarake.
Në këtë kuptim, pranimi i mundshëm i Ukrainës në BE shihet si një “çmim i domosdoshëm” për të shmangur një skenar më të rrezikshëm dhe për të fituar terren në një marrëveshje të ardhshme paqeje.
“Ky është pjesë e një procesi më afatgjatë pazari,” tha për DW Rafael Loss, ekspert sigurie në Këshillin Evropian për Marrëdhënie me Jashtë (ECFR). Sipas tij, pasi të jetë hequr çdo diskutim mbi NATO-n, Putin do të përpiqet të frenojë zgjerimin e BE-së përmes aleatëve të tij në bllok, si kryeministri hungarez Viktor Orbán apo homologu i tij sllovak Robert Fico.
Jo NATO-s, po BE-së
Rusia e ka parë gjithmonë NATO-n si kërcënim, pavarësisht pohimeve të anëtarëve të aleancës se ajo është mbrojtëse.
“NATO ka një vend të veçantë në psikikën ruse,” thotë Etienne Soula nga German Marshall Fund. “BE-ja nuk shihet si problem ushtarak serioz, pasi evropianët varen nga SHBA për kapacitetet mbrojtëse.”
Ndërkohë që procesi i pranimit në NATO është më i shpejtë, anëtarësimi në BE kërkon reforma të thella dhe përshtatjen e ligjeve me standardet evropiane, gjë që zgjat shumë më tepër.
Sipas Loss, kjo i jep Putinit kohë dhe hapësirë për të ndërhyrë përmes aleatëve të tij evropianë dhe për të vonuar procesin. Ai e quan këtë një “karotë” për “idiotët e dobishëm” në Perëndim – një term i përdorur nga inteligjenca sovjetike për ata që bien lehtë pre e propagandës.
Beebe shton se Putin e di që Trump mund t’u kërkojë evropianëve të përshpejtojnë procesin e anëtarësimit, por gjithsesi kjo mbetet një rrugë shumëvjeçare.
Anëtarësimi në BE: një garanci e pamjaftueshme sigurie?
Pavarësisht qëndrimit të Rusisë, për Ukrainën prioritet mbetet siguria.
“Menjëherë pas përfundimit të luftës, Rusia do të shtojë aktivitetet hibride kundër Ukrainës,” paralajmëron Soula. “Pa garanci sigurie nga SHBA, anëtarësimi në BE mbetet bosh.”
Edhe pse BE ka një klauzolë mbrojtjeje të ndërsjellë, shumica e ekspertëve mendojnë se pa mbështetjen amerikane, Evropa mbetet e brishtë.
Loss shton se anëtarësimi në BE është i rëndësishëm, por nuk mjafton për të frenuar Rusinë nga një sulm tjetër.
“Putin nuk ka bërë asnjë lëshim real,” përfundon ai. “Ky është një manovrim taktik për të fituar kohë, shmangur sanksionet amerikane dhe për t’u përgatitur për një pushtim të ri.”
