Shkruan: Alon Ben-Meir
Katër muaj pas zgjedhjeve parlamentare, Kosova mbetet e bllokuar politikisht.
Kryeministri Kurti dhe udhëheqësit e opozitës i japin përparësi egos mbi kompromisin, duke e lënë vendin pa një qeveri funksionale, duke paralizuar ekonominë, duke larguar investitorët dhe duke dobësuar besimin e publikut në demokraci.
Ajo që po ndodh në Kosovë nuk është vetëm një bllokim politik; është një rrëmbim i të gjithë procesit demokratik.
Për të 38-ën herë, deputetët nuk kanë arritur të inaugurojnë një parlament të ri, më shumë se katër muaj pas zgjedhjeve.
Pavarësisht se kryeson sondazhet, partia Vetëvendosje e Albin Kurtit nuk siguroi vende të mjaftueshme për të zgjedhur në mënyrë të njëanshme zgjedhjen e saj për kryetar parlamenti.
Opozita, nga ana tjetër, e ka bllokuar vazhdimisht kandidatin e tij. Kurti refuzon të bëjë kompromis. Rezultati?
Asnjë parlament funksional, asnjë progres, asnjë llogaridhënie, asnjë rifillim të dialogut me Serbinë, asnjë reformë, asnjë plan gjithëpërfshirës ekonomik dhe asnjë investim të huaj për të ndihmuar në nxjerrjen e vendit nga ngecja e tij financiare.
Tani Gjykata Kushtetuese ka ndërhyrë, duke u dhënë deputetëve vetëm 30 ditë për të përmbushur detyrimin e tyre themelor kushtetues: të zgjedhin një kryetar parlamenti dhe të fillojnë procesin legjislativ.
Fakti që kjo duhet të urdhërohet nga gjykata është thellësisht alarmante. Kjo nuk është mënyra se si funksionon demokracia.
Paraliza institucionale nxitet nga egoja personale dhe interesi partiak, të cilat kanë përparësi mbi interesin kombëtar.
Populli i Kosovës meriton më shumë sesa një maskaradë politike e pafundme.
Kjo luftë për pushtet minon institucionet e Kosovës, gërryen besimin publik dhe e bën qeverinë në mënyrë të rrezikshme joefektive.
Duhen ndërmarrë disa hapa konkretë për t’i dhënë fund ngërçit të vazhdueshëm politik në Kosovë, dhe kryeministri në detyrë Albin Kurti dhe udhëheqësit e tjerë të partive politike duhet t’i japin përparësi interesave të vendit mbi përfitimet partiake.
Hapat kryesorë për t’i dhënë fund bllokimit
Meqenëse Gjykata Kushtetuese ka urdhëruar tashmë që Kuvendi të konstituohet dhe një kryetar të zgjidhet brenda 30 ditëve, kjo kërkon që të gjitha partitë, veçanërisht më e madhja, Vetëvendosja, të angazhohen në negociata të vërteta dhe të jenë të gatshme të bëjnë kompromis për zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit.
Zgjedhjet e parakohshme parlamentare mund të jenë të nevojshme nëse nuk mund të arrihet një konsensus brenda afatit 30-ditor.
Në të vërtetë, dështimi i përsëritur për të zgjedhur kandidatin e Vetëvendosjes ka treguar se këmbëngulja për një kandidat përçarës vetëm sa e zgjat krizën.
Në këtë drejtim, thirrja e partive të opozitës për një votim të hapur dhe konsensus, duke refuzuar votimet e fshehta si më pak transparente, duhet të përqafohet.
Miratimi i procedurave transparente mund të ndihmojë në ndërtimin e besimit dhe në thyerjen e bllokimit.
Përveç kësaj, lideri i Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), e cila ka propozuar një qeveri të unitetit kombëtar të udhëhequr nga një figurë politikisht neutrale, me liderët e partive që përjashtojnë veten nga rolet ekzekutive dhe ministritë e udhëhequra nga profesionistë nga të gjitha partitë, duhet të merret seriozisht në konsideratë dhe duhet të caktohet një datë e re zgjedhjesh.
Kjo qeveri kalimtare do të përqendrohet në rivendosjen e funksionalitetit institucional dhe zbatimin e reformave urgjente derisa të mund të mbahen zgjedhje të reja.
Gatishmëria për të ndryshuar kandidatët
Shumë analistë, përfshirë këtë shkrimtar, sugjerojnë që Vetëvendosje duhet të propozojë një kandidat të ri, më pak polarizues për Kryetar të Kuvendit, si një rrugëdalje logjike.
Është koha që Kurti të përballet me një realitet që ai e sfidoi për të treguar se është i denjë të udhëheqë partinë më të madhe.
Të biesh dakord ta bësh këtë do të tregonte gjithashtu se ai ka guximin, vetëbesimin dhe cilësitë e lidershipit për të përmirësuar perspektivat e tij për të fituar një shumicë të plotë në zgjedhjet e ardhshme.
Edhe pse Kurti ka ndërmarrë hapa duke ftuar udhëheqësit e opozitës në bisedime, këto duhet të jenë thelbësore dhe të synojnë kompromis të vërtetë, jo vetëm qëndrime procedurale.
Ai duhet të jetë i gatshëm të tërheqë ose zëvendësojë kandidatët përçarës dhe të mbështesë masat e ndërtimit të konsensusit, edhe nëse kjo do të thotë një humbje e përkohshme e ndikimit për partinë e tij.
Për më tepër, si kryeministër në detyrë, fuqitë e Kurtit janë të kufizuara ligjërisht në aktivitete thelbësore dhe të planifikuara më parë; ai duhet të shmangë emërimet ose vendimet kontroverse që tejkalojnë këtë mandat.
Ai duhet t’i japë përparësi stabilitetit, shëndetit ekonomik dhe statusit ndërkombëtar të Kosovës mbi interesat partiake të partisë së tij.
Përgjegjësitë e udhëheqësve të opozitës
Partitë e opozitës duhet të marrin pjesë në mënyrë konstruktive në bisedime dhe të mos e përdorin krizën vetëm për të dobësuar partinë qeverisëse në tranzicion ose për të detyruar zgjedhje të parakohshme.
Ato duhet të shqyrtojnë seriozisht propozimet për një qeveri uniteti ose të përkohshme dhe të mos këmbëngulin në pozicione maksimaliste, duke e përjetësuar ngërçin.
Në këtë drejtim, të gjitha partitë duhet ta njohin përgjegjësinë e tyre të përbashkët për krizën dhe nevojën urgjente për të rivendosur institucionet funksionale.
Bllokimi tashmë po dëmton ekonominë e Kosovës, duke rrezikuar humbjen e kredive ndërkombëtare dhe fondeve të BE-së, dhe duke minuar besimin e publikut në demokraci.
Shoqëria civile, grupet e biznesit dhe partnerët globalë kanë bërë thirrje për veprime dhe llogaridhënie urgjente.
Megjithatë, përfundimi i paralizës kërkon vullnet politik, fleksibilitet dhe gatishmëri për kompromis nga të gjitha palët.
Përtej grindjeve politike, ajo që nevojitet tani nuk është sensacionalizëm, por diskutim serioz midis udhëheqësve të partive për të zgjidhur bllokimin dhe për t’i kushtuar vëmendje dialogut të zymtë midis Kosovës dhe Serbisë.
Shfrytëzimi i bllokimit politik të Kosovës nga Serbia
Përveç paralizës akute të brendshme, e cila po ndikon negativisht në pothuajse çdo aspekt të axhendës së brendshme të Kosovës dhe marrëdhëniet e saj me BE-në, Serbia po e përdor bllokimin politik të Kosovës për të argumentuar se Prishtina nuk ka një qeveri legjitime, duke bllokuar ose dobësuar kështu pozicionin e Kosovës në dialogun dhe negociatat e ndërmjetësuara nga BE-ja.
Zyrtarët serbë po theksojnë përkeqësimin e situatës për serbët në Kosovë, duke fajësuar veprimet e Prishtinës dhe duke përdorur bllokimin për të nxitur më shumë vëmendje dhe lëshime ndërkombëtare.
Përveç kësaj, partia Lista Serbe e mbështetur nga Serbia, e cila mban vende të garantuara në parlamentin e Kosovës, thuhet se po e thellon bllokimin duke bojkotuar votimet, duke e bërë më të vështirë për Kosovën të formojë një qeveri dhe duke çuar përpara interesat e Beogradit.
Serbia thekson më tej paqëndrueshmërinë politike të Kosovës, duke argumentuar kundër mbështetjes perëndimore për Prishtinën dhe duke i rezistuar presionit për lëshime në bisedimet e normalizimit.
Disa analistë paralajmërojnë për provokime të mundshme, megjithëse fokusi kryesor i Serbisë mbetet diplomatik dhe politik, pasi situata e saj e brendshme është gjithashtu e tensionuar, në vend të përshkallëzimit të drejtpërdrejtë të dhunshëm, e lëre më të zhvillojë një luftë, të cilën Trump thotë gabimisht se e parandaloi.
Sigurisht, Serbia po e shfrytëzon kryesisht bllokimin e Kosovës për të dobësuar pozicionin e saj ndërkombëtar dhe negociues, ndërkohë që përforcon ndikimin e saj mbi pakicën serbe të Kosovës dhe procesin e dialogut.
Kjo situatë përforcon më tej nevojën që BE-ja dhe SHBA-ja të rifillojnë negociatat midis Kosovës dhe Serbisë, sepse ngecja e mëtejshme e bisedimeve vetëm sa e bën edhe më të largët perspektivën e arritjes së një zgjidhjeje të qëndrueshme dhe paqësore.
Kurti dhe udhëheqësit e tjerë të partisë duhet t’i marrin seriozisht të gjitha sa më sipër dhe të veprojnë me vendosmëri.
Kurti, së bashku me udhëheqësit e tjerë të partive politike, duhet të lënë mënjanë interesat e ngushta dhe të përqendrohen në rivendosjen e institucioneve demokratike të Kosovës për të mirën e të gjithë qytetarëve.
Kjo është shenjë dalluese e burrështetasit, e cila ka munguar shumë. Pyetja është, a do ta përballojë Kurti situatën apo do ta zhgënjejë vendin me një çmim politik që nuk do të donte ta paguante?
