Këshilli i Sigurimit i OKB-së hodhi poshtë një përpjekje të fundit të Kinës dhe Rusisë për të vonuar rivendosjen e sanksioneve ndaj Iranit për shkak të programit të tij bërthamor.
Presidenti iranian Masoud Pezeshkian e quajti vendimin “të padrejtë dhe të paligjshëm” menjëherë pas njoftimit të tij.
Rezoluta, e paraqitur nga Moska dhe Pekini, të cilët janë aleatët më të ngushtë të Iranit midis 15 anëtarëve të këshillit, nuk arriti të sigurojë mbështetjen e nëntë vendeve të nevojshme për të ndaluar serinë e sanksioneve të planifikuara të OKB-së – të cilat do të hyjnë në fuqi të shtunën.
Votimi përfundoi me katër vota pro rezolutës, nëntë vota kundër dhe dy abstenime.
“Shpresonim që kolegët evropianë dhe SHBA-të do të mendoheshin dy herë dhe do të zgjidhnin rrugën e diplomacisë dhe dialogut në vend të shantazhit të tyre të ngathët, i cili thjesht rezulton në përshkallëzim të situatës në rajon”, tha Dmitry Polyanskiy, zëvendësambasadori rus në OKB.
Pezeshkian, duke folur me gazetarë dhe ekspertë të Iranit në margjinat e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së menjëherë pas votimit, tha se pavarësisht kërcënimeve të mëparshme, Irani nuk do të tërhiqet nga Traktati i Mospërhapjes Bërthamore si Koreja e Veriut, e cila braktisi traktatin në vitin 2003 dhe më pas ndërtoi armë atomike.
Përveç një marrëveshjeje të minutës së fundit, sanksionet — të shkaktuara nga Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania — do të ngrijnë përsëri asetet iraniane jashtë vendit, do të ndalojnë marrëveshjet e armëve me Teheranin dhe do të penalizojnë çdo zhvillim të programit të raketave balistike të Iranit.
Sanksionet janë hartuar për të shtrënguar më tej ekonominë e vendit në vështirësi dhe synojnë të ushtrojnë presion mbi Iranin drejt tryezës së negociatave. Ky veprim pritet të rrisë tensionet tashmë të përshkallëzuara midis Iranit dhe Perëndimit.
Katër vende – Kina, Rusia, Pakistani dhe Algjeria – mbështetën përsëri dhënien e më shumë kohë Iranit për të negociuar me vendet evropiane, të ashtuquajturat E3, dhe Uashingtonin, i cili u tërhoq në mënyrë të njëanshme nga marrëveshja ndërkombëtare në vitin 2018 gjatë administratës së parë të Presidentit të SHBA-së Donald Trump.
“SHBA-të e kanë tradhtuar diplomacinë, por është E3 që e ka varrosur atë”, tha Ministri i Jashtëm i Iranit, Abbas Araghchi, pas votimit.
“Kjo rrëmujë e ndyrë nuk ndodhi brenda natës. Si E3 ashtu edhe SHBA-të e kanë keqinterpretuar vazhdimisht programin bërthamor paqësor të Iranit”.
Udhëheqësit evropianë aktivizuan të ashtuquajturin mekanizëm “kthimi në kohë” muajin e kaluar pasi akuzuan Teheranin për dështim në përmbushjen e kushteve të marrëveshjes dhe kur javë të tëra negociatash të nivelit të lartë dështuan të arrinin një zgjidhje diplomatike.
Që kur filloi afati 30-ditor, Araghchi është takuar me homologët e tij francezë, britanikë dhe gjermanë për të arritur një marrëveshje të minutës së fundit, duke i paraprirë javës së nivelit të lartë të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së këtë javë.
Por këto bisedime dukeshin të kota, me një diplomat evropian që i tha Associated Press të mërkurën se ato “nuk prodhuan asnjë zhvillim të ri, asnjë rezultat të ri”.
Pezeshkian përshkroi një imazh të ndryshëm të mënyrës se si shkuan takimet, duke thënë se ishin evropianët dhe amerikanët që refuzuan të bënin një marrëveshje gjatë javës së Nivelit të Lartë.
“Sa herë që kemi folur me evropianët, kemi arritur në përfundime dhe marrëveshje, por në fund të fundit pala amerikane nuk ka pranuar”, tha ai.
Sa i përket bisedimeve të drejtpërdrejta SHBA-Iran, një natë këtë javë “ministri ynë i jashtëm dhe ministrat e jashtëm evropianë duhej të uleshin së bashku dhe të arrinin një marrëveshje, por amerikanët nuk u shfaqën kurrë”, tha ai. “Çfarë duhet të bëjmë?”
Nga të gjitha kombet në botë që nuk kanë program armësh bërthamore, Irani është i vetmi komb në botë që pasuron uranium deri në 60% – një hap i shkurtër teknik nga nivelet e armëve.
Më herët këtë muaj, organi mbikëqyrës bërthamor i OKB-së nënshkroi një marrëveshje me Teheranin – të ndërmjetësuar nga Egjipti – për të hapur rrugën për rifillimin e bashkëpunimit, duke përfshirë edhe mënyrat e rinisjes së inspektimeve të objekteve bërthamore të Iranit.
Megjithatë, Irani ka kërcënuar se do ta ndërpresë atë marrëveshje dhe do të ndërpresë të gjithë bashkëpunimin me IAEA-n nëse rivendosen sanksionet e OKB-së.
