Sulmi i 7 tetorit nga Hamasi tronditi Izraelin në thelb. Në përgjigje, shteti filloi një fushatë ushtarake në Gaza që shpesh ka kaluar edhe përtej kufijve të saj, duke ndryshuar balancat politike në Lindjen e Mesme.
Më 7 tetor 2023, luftëtarët e Hamasit dhe milici të tjera terroriste thyen kufirin e fortifikuar të Gazës dhe ndërmorën një sulm të papritur në Izrael, duke vrarë afro 1,200 persona dhe duke rrëmbyer 251 pengje që u dërguan në territorin palestinez. Ky sulm ka lënë ende plagë të hapura psikologjike në shoqërinë izraelite.
Një ditë më pas, më 8 tetor, qeveria izraelite nisi ofensivën në Gaza. Nga ajo kohë, dy vitet e fundit kanë qenë katastrofike për palestinezët në enklavë. Sipas Ministrisë së Shëndetësisë në Gaza, e drejtuar nga Hamasi, të paktën 66,000 persona janë vrarë — rreth 80% prej tyre civilë — dhe afërsisht 169,000 janë plagosur. Organizatat ndërkombëtare besojnë se numri real i viktimave është edhe më i lartë.
Organizata Ndërkombëtare për Migracionin raporton se 90% e banesave në Gaza janë shkatërruar ose dëmtuar, duke lënë 1.9 milionë njerëz (nga 2.1 milionë banorë) të zhvendosur brenda vendit. Bllokada e plotë e vendosur nga Izraeli ka sjellë uri të skajshme, ku të paktën 450 vetë kanë humbur jetën — përfshirë 150 fëmijë.
Objektivat e luftës izraelite – vetëm pjesërisht të arritura
Që në fillim, kryeministri Benjamin Netanyahu vendosi dy synime për luftën: lirimin e të gjithë pengjeve dhe “shkatërrimin” e Hamasit. Por pas dy vitesh, asnjëri nuk është arritur plotësisht. Nga 251 pengje, 148 janë kthyer të gjallë në Izrael — 8 u shpëtuan nga ushtria izraelite, ndërsa 140 u liruan nga Hamasi në këmbim të qindra të burgosurve palestinezë. Mbetjet e disa pengjeve të vrarë janë kthyer gjithashtu.
Sipas autoriteteve izraelite, 48 pengje mbeten ende në Gaza, dhe vetëm 20 prej tyre besohet se janë gjallë.
Edhe pse Izraeli ka vrarë shumë luftëtarë dhe drejtues të Hamasit, përfshirë Ismail Haniyeh dhe Yahya Sinwar, grupi ende ekziston dhe vepron në Gaza.
Në shtator 2025, presidenti amerikan Donald Trump paraqiti një plan paqeje me 20 pika, i cili kërkon lirimin e të gjithë pengjeve dhe çarmatimin e Hamasit, me amnisti për ata që pranojnë bashkëjetesën paqësore me Izraelin — një skenar që do të shënonte fundin e Hamasit si forcë e armatosur.
Armiku i dobësuar, por me pasoja të thella
Luftimet nuk janë kufizuar vetëm në Gaza. Hezbollahu në Liban dhe rebelët Houthi në Jemen shprehën mbështetje për Hamasin, të gjitha grupe të financuara nga Irani. Izraeli u përgjigj me aksione të ashpra: në shtator 2024 vrau liderin e Hezbollahut Hassan Nasrallah dhe disa luftëtarë të tij me një sulm të koordinuar në Bejrut.
Po ashtu, Izraeli goditi objektiva bërthamore në Iran dhe vrau liderin e Hamasit Ismail Haniyeh në Teheran — një goditje e rëndë për regjimin iranian. Me rrëzimin e Bashar al-Asadit në Siri në fund të vitit 2024, Irani humbi edhe një tjetër aleat rajonal, duke lënë Izraelin në pozitë dominuese ushtarakisht në rajon.
Akuza për gjenocid ndaj Izraelit
Metodat e luftës së Izraelit në Gaza kanë sjellë dënime ndërkombëtare. Ushtria izraelite ka bombarduar spitale, kampe refugjatësh dhe shkolla, duke vrarë mijëra gra, fëmijë, gazetarë, punonjës ndihme dhe mjekë.
Në disa raste, Izraeli ka bllokuar qëllimisht ndihmat humanitare, me arsyetimin se mund të bien në duart e Hamasit. Këto veprime kanë sjellë akuza për gjenocid nga Komisioni i të Drejtave të Njeriut të OKB-së, Shoqata Ndërkombëtare e Studiuesve të Gjenocidit dhe organizata izraelite si B’Tselem dhe Mjekët për të Drejtat e Njeriut. Qeveria e Netanyahut i mohon këto akuza dhe pretendon se vepron në vetëmbrojtje.
Në dhjetor 2023, Afrika e Jugut paditi Izraelin në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë për shkelje të Konventës për Gjenocidin. Në nëntor 2024, Gjykata Penale Ndërkombëtare lëshoi urdhër-arresti për Netanyahun dhe ministrin e tij të Mbrojtjes për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit. Izraeli i hodhi poshtë akuzat dhe më pas Hungaria u tërhoq nga ICC.
Shtetet po njohin Palestinën
Kushtet katastrofike në Gaza kanë forcuar përpjekjet për njohjen e një shteti palestinez. Para 7 tetorit 2023, rreth 140 shtete e kishin njohur Palestinën. Dy vite më vonë, 20 shtete të tjera — përfshirë Francën, Britaninë, Spanjën, Australinë dhe Kanadanë — i janë bashkuar kësaj nisme.
Këto shtete kanë përkrahur zgjidhjen me dy shtete, duke theksuar se Hamasi nuk do të ketë rol në një shtet të ardhshëm palestinez. Ndërkohë, shumë vende kanë ndaluar eksportet e armëve drejt Izraelit dhe kanë vendosur sanksione — përfshirë Kolumbinë, Afrikën e Jugut dhe Malajzinë.
Bashkimi Evropian ka debatuar masa ndëshkuese ekonomike, si pezullimi i marrëveshjes së asociimit me Izraelin, kufizime udhëtimi dhe ndalim të importeve nga vendbanimet në Bregun Perëndimor. Gjermania dhe disa vende të tjera anëtare nuk i kanë mbështetur ende këto masa.
Izraeli i përçarë brenda vetes
Brenda Izraelit, ka ndarje të thella mbi vazhdimin e luftës. Ministrat e ekstremit të djathtë kërkojnë ofensivë të përhershme dhe madje aneksimin e Bregut Perëndimor. Në të njëjtën kohë, familjarët e pengjeve të mbetura dhe grupe të tjera në shoqëri kanë protestuar për muaj të tërë për një armëpushim dhe zgjidhje të negociuar.
Më shumë se 60% e izraelitëve mbështesin një armëpushim, sipas një sondazhi të publikuar në korrik.
Nëse plani i Trump për Gazën realizohet, mund të sjellë ndalim të luftimeve — të paktën përkohësisht. Por plagët që janë hapur nga kjo luftë do të duhet dekada për t’u shëruar.
Ky artikull është përkthyer nga gjermanishtja.
Autor: Thomas Latschan
