Një fitore që presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, e quajti “një nga humbjet më të mëdha të Moskës,” nuk u arrit në fushëbetejë.
storm•/Lufte: Këtë javë, Ukraina mbylli rrugën e fundit që lejonte Rusinë të shiste gaz në Europë përmes territorit të saj.
Me skadimin e një marrëveshjeje për të përdorur tubacionin Urengoy–Pomary–Uzhhorod për tranzit, makineria e luftës e Vladimir Putinit pësoi një goditje që do t’i kushtojë miliarda euro në vit. Por kjo gjithashtu krijon sfida të reja furnizimi për disa vende europiane që mbeten të varura nga Kremlini, duke rritur çmimet e gazit në të gjithë kontinentin – përfshirë Britaninë.
Të enjten, çmimi i gazit europian u ngrit në rreth 50 € (41 £) për megavat orë, niveli më i lartë që nga tetori 2023.
“Ka pasur disa njerëz në treg që ende mendonin se një marrëveshje do të arrihej në minutën e fundit,” thotë Jack Sharples, ekspert i tregut të gazit në Institutin e Studimeve të Energjisë në Oksford.
Kjo pavarësisht paralajmërimeve të përsëritura nga Ukraina se nuk ishte e gatshme të rinovonte asnjë marrëveshje që do të mbushte arkat e Moskës. Shitjet përmes Urengoy–Pomary–Uzhhorod, i njohur gjithashtu si tubacioni Vëllazëria, mendohet se vlente deri në 6.5 miliardë dollarë (5.3 miliardë £) në vit për Gazprom, kompania shtetërore ruse e gazit.
Ukraina vetë mendohet se fitonte rreth 1 miliard dollarë në tarifa tranziti, ndërsa Sllovakia, pika e mbërritjes për tubacionin ukrainas, fitonte gjithashtu shuma të konsiderueshme nga shpërndarja e gazit për fqinjët e saj.
Në muajt e fundit, perspektiva e kolapsit të marrëveshjes nxiti një raund diplomatik nga Sllovakia dhe Hungaria për ta mbajtur atë të hapur.
Të enjten, kryeministri i Sllovakisë, Robert Fico, kërkoi kompensim nga Kievi dhe paralajmëroi se mund të hakmerrej duke ndërprerë eksportet e energjisë elektrike për Ukrainën.
Ukraina ka bërë qartësisht një llogaritje që duhet t’i shkaktojë sa më shumë dhimbje Rusisë që të jetë e mundur, pavarësisht pasojave, thotë John Lough, ekspert i Rusisë dhe anëtar i asociuar në Chatham House.
“Ukrainasit ishin të qartë që do ta bënin këtë dhe mendoj se është e kuptueshme që ata donin të ndalonin këtë burim shtesë të të ardhurave,” shton ai.
Mbyllja e tubacionit më 1 janar nuk ka krijuar ende një krizë të menjëhershme furnizimi falë niveleve të larta të magazinimit.
Megjithatë, kjo ka përgjysmuar rrjedhat e mbetura të gazit rus në Europë, thotë Sharples, duke i detyruar ato vende që kanë mbetur klientë të Rusisë të gjejnë furnizime alternative në afat të mesëm dhe të gjatë. Kjo mungesë furnizimi do të ushtrojë presion mbi çmimet.
Pas mbylljes së mëparshme të tubacioneve Nord Stream dhe Yamal, mënyra e vetme që Gazprom mund të transportojë gaz në Europë tani është përmes Turqisë, duke përdorur tubacionet TurkStream dhe Blue Stream nën Detin e Zi.
“Jemi në fazën përfundimtare,” thotë Sharples. “Ky është në fakt një zhbërje e importeve europiane të gazit përmes tubacioneve nga Rusia.”
Vendet më të prekura nga mbyllja e tubacionit janë Austria, Sllovakia dhe Moldavia, si dhe rajoni separatist i Moldavisë, Transnistria.
Përveç një periudhe të gjatë të ftohtë, Austria dhe Sllovakia pritet të përballojnë dimrin duke përdorur objektet e tyre të magazinimit të gazit. Ato kanë thënë se janë të gatshme të riorganizojnë furnizimet dhe të tregtojnë me fqinjët si Polonia, Çekia, Gjermania dhe Italia për të mbushur boshllëqet.
Por si përgjigje ndaj mbylljes, qeveria e Transnistrisë ka shpallur gjendjen e jashtëzakonshme dhe ka ndërprerë përkohësisht furnizimin me gaz për shtëpitë e banorëve.
Ndikimi kryesor i mbylljes së tubacionit të Ukrainës do të jetë një shtrëngim i tregut europian të gazit, sesa një goditje katastrofike.
Kjo pasqyron rënien e madhe të ndikimit të Rusisë mbi furnizimet europiane të gazit, në përpjekjet për ta larguar kontinentin nga varësia ndaj Moskës pas luftës në Ukrainë.
