Irani dhe Izraeli shkëmbyen raketa dhe sulme ajrore të shtunën, një ditë pasi Izraeli nisi një ofensivë të gjerë ajrore kundër armikut të tij të vjetër, duke vrarë komandantë dhe shkencëtarë dhe duke bombarduar centrale bërthamore në një përpjekje të deklaruar për ta ndaluar atë të ndërtonte një armë atomike.
Në Teheran, televizioni shtetëror iranian raportoi se rreth 60 persona, përfshirë 20 fëmijë, ishin vrarë në një sulm ndaj një kompleksi banesash, ndërsa u raportuan sulme të tjera në të gjithë vendin. Izraeli tha se kishte sulmuar më shumë se 150 objektiva.
Në Izrael, sirenat e sulmeve ajrore i dërguan banorët në strehimore ndërsa valë raketash u përhapën në qiell dhe interceptorët u ngritën për t’i përballur.
Të paktën tre persona u vranë gjatë natës. Një zyrtar izraelit tha se Irani kishte qëlluar rreth 200 raketa balistike në katër valë.
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, i ka lavdëruar sulmet ajrore të Izraelit dhe ka paralajmëruar për shumë më keq që do të ndodhë nëse Irani nuk pranon shpejt uljen e ndjeshme të programit të tij bërthamor, të cilën SHBA-të e kanë kërkuar në bisedimet që pritej të rifillonin të dielën.
Por, me Izraelin që thotë se operacioni i tij mund të zgjasë me javë dhe duke i bërë thirrje popullit të Iranit të ngrihet kundër sundimtarëve të tyre klerikalë islamikë, është rritur frika për një konflikt rajonal që do të përfshijë fuqi të jashtme.
“Nëse (Udhëheqësi Suprem Ajatollah Ali) Khamenei vazhdon të qëllojë me raketa në frontin e brendshëm izraelit, Teherani do të digjet”, tha Ministri Izraelit i Mbrojtjes, Israel Katz.
Irani ishte zotuar të hakmerrej për sulmin izraelit të së premtes, i cili shkatërroi udhëheqjen bërthamore dhe ushtarake të Iranit dhe dëmtoi centralet atomike dhe bazat ushtarake.
Teherani i paralajmëroi aleatët e Izraelit se bazat e tyre ushtarake rajonale do të sulmoheshin gjithashtu nëse ndihmonin në rrëzimin e raketave iraniane, raportoi televizioni shtetëror iranian.
Megjithatë, 20 muaj luftë në Gaza dhe një konflikt në Liban vitin e kaluar kanë shkatërruar përfaqësuesit më të fortë rajonalë të Teheranit, Hamasin në Gaza dhe Hezbollahun në Liban, duke zvogëluar mundësitë e tij për hakmarrje.
Shtetet arabe të Gjirit, të cilat prej kohësh nuk i besojnë Iranit, por kanë frikë se mund të sulmohen në një konflikt më të gjerë, kanë bërë thirrje për qetësi, ndërsa shqetësimet për ndërprerjen e eksporteve thelbësore të naftës në rajonin e Gjirit rritën çmimin e naftës së papërpunuar me rreth 7% të premten.
Gjenerali dhe anëtari i parlamentit iranian, Esmail Kosari, tha se vendi po shqyrtonte seriozisht nëse do të mbyllte Ngushticën e Hormuzit, daljen për naftën e transportuar nga Gjiri.
Një zyrtar izraelit tha se sulmi me bomba iranian gjatë natës përfshinte qindra raketa balistike dhe dronë.
Tre persona, përfshirë një burrë dhe një grua, u vranë dhe dhjetëra të tjerë u plagosën, tha shërbimi i ambulancës.
Në Rishon LeZion, në jug të Tel Avivit, shërbimet e emergjencës shpëtuan një vajzë të vogël të bllokuar në një shtëpi të goditur nga një raketë, tha policia.
Në periferinë perëndimore të Ramat Gan, pranë aeroportit Ben Gurion, Linda Grinfeld përshkroi dëmtimin e apartamentit të saj: “Ne ishim ulur në strehë dhe pastaj dëgjuam një bum të tillë. Ishte e tmerrshme”.
Ushtria izraelite tha se kishte kapur raketa tokë-tokë iraniane, si dhe dronë, dhe se dy raketa ishin qëlluar nga Gaza.
Në Iran, sulmet dy-ditore të Izraelit shkatërruan ndërtesa apartamentesh rezidenciale, duke vrarë familje dhe fqinjë si dëme të dukshme kolaterale në sulmet që synonin shkencëtarët dhe zyrtarët e lartë në shtretërit e tyre.
Irani tha se 78 persona u vranë ditën e parë dhe dhjetëra të tjerë ditën e dytë, përfshirë kur një raketë rrëzoi një bllok apartamentesh 14-katëshe në Teheran.
Televizioni shtetëror tha se besohet se 60 persona janë vrarë atje, megjithëse shifra nuk është konfirmuar zyrtarisht.
Ai transmetoi pamje nga pasojat, me ndërtesën e shembur të rrafshuar në rrënoja dhe fasadën e disa kateve të sipërme të shtrirë anash në rrugë, ndërsa pllaka betoni vareshin nga një ndërtesë fqinje.
“Tymi dhe pluhuri po mbushnin të gjithë shtëpinë dhe ne nuk mund të merrnim frymë”, tha banori 45-vjeçar i Teheranit, Mohsen Salehi, për agjencinë iraniane të lajmeve WANA, pasi një sulm ajror gjatë natës zgjoi familjen e tij.
Agjencia e lajmeve Fars tha se dy predha kishin goditur aeroportin Mehrabad, i cili ndodhet brenda kryeqytetit, i cili është si civil ashtu edhe ushtarak.
Me mbrojtjen ajrore të Iranit të dëmtuar rëndë, shefi i Forcave Ajrore Izraelite, Tomer Bar, tha se “rruga drejt Iranit është shtruar”.
Në përgatitje për një përshkallëzim të mundshëm të mëtejshëm, rezervistët po dislokoheshin në të gjithë Izraelin. Radioja e Ushtrisë raportoi se njësitë ishin pozicionuar përgjatë kufijve libanezë dhe jordanezë.
Izraeli e sheh programin bërthamor të Iranit si një kërcënim për ekzistencën e tij dhe tha se bombardimi ishte projektuar për të shmangur hapat e fundit drejt prodhimit të një arme bërthamore.
Një zyrtar ushtarak tha të shtunën se Izraeli kishte shkaktuar dëme të konsiderueshme në objektet bërthamore të Iranit në Natanz dhe Isfahan, por deri më tani nuk kishte vepruar në një tjetër vend të pasurimit të uraniumit, Fordow.
Zyrtari tha se Izraeli kishte “eliminuar komandantët më të lartë të udhëheqjes së tyre ushtarake” dhe kishte vrarë nëntë shkencëtarë bërthamorë të cilët “ishin burimet kryesore të dijes, forcat kryesore që çonin përpara programin (bërthamor)”.
Teherani këmbëngul se programi është tërësisht civil në përputhje me detyrimet e tij sipas Traktatit për Mospërhapjen Bërthamore (NPT) dhe se nuk synon një bombë atomike.
Megjithatë, ajo ka fshehur vazhdimisht pjesë të programit të saj nga inspektorët ndërkombëtarë dhe Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike të enjten e raportoi atë në shkelje të NPT-së.
Bisedimet iraniane me Shtetet e Bashkuara për të zgjidhur mosmarrëveshjen bërthamore kanë ngecur këtë vit. Takimi i radhës është caktuar për të dielën. Teherani la të kuptohej se nuk do të merrte pjesë, por nuk u tërhoq.
“Pala tjetër (SHBA-të) veproi në një mënyrë që e bën dialogun të pakuptimtë”, cituan mediat shtetërore zëdhënësin e ministrisë së jashtme Esmaeil Baghaei. “Është ende e paqartë se çfarë vendimi do të marrim të dielën në këtë drejtim”.
