storm•/Gjermani: Sondazhet në dalje sugjerojnë se Friedrich Merz, kandidati i Demokristianëve konservatorë, i cili ka premtuar një udhëheqje më të fortë në Evropë, do të jetë udhëheqësi i ardhshëm i Gjermanisë. Partia e ekstremit të djathtë, AfD, doli e dyta.
Gjermanët votuan për një ndryshim të lidershipit të dielën, duke i dhënë shumicën e votave konservatorëve centristë, me të djathtën ekstreme në vendin e dytë, dhe duke ndëshkuar qeverinë e majtë për menaxhimin e ekonomisë dhe emigracionit.
Rezultatet e hershme dhe sondazhet në dalje pothuajse e bëjnë të sigurt se kancelari i ardhshëm i vendit do të jetë Friedrich Merz, lideri i Demokristianëve. Megjithatë, ai do të ketë nevojë për të paktën një – ose, në një skenar që gjermanët shpresonin ta shmangnin – dy partnerë të koalicionit për të qeverisur.
“Ne e fituam këtë,” tha Merz para mbështetësve të tij në Berlin të dielën në mbrëmje, duke premtuar të formojë shpejt një shumicë parlamentare për të qeverisur vendin dhe për të rikthyer lidershipin e fortë gjerman në Evropë.
Zgjedhjet u mbajtën shtatë muaj para kohe pas rrëzimit të koalicionit të pakënaqshëm dhe të tronditur prej kohësh të kancelarit Olaf Scholz. Rezultati do të jetë një pjesë kyçe e përgjigjes evropiane ndaj rendit të ri botëror të presidentit Trump. Pjesëmarrja e votuesve duket se ishte më e larta në dekada.
Merz, 69 vjeç, ka premtuar masa të ashpra kundër emigrantëve dhe ulje të taksave e rregulloreve të biznesit për të nxitur rritjen ekonomike. Ai gjithashtu ka premtuar një politikë të jashtme më të vendosur për të ndihmuar Ukrainën dhe për të forcuar udhëheqjen evropiane, në një moment kur administrata e re e Trump ka krijuar pasiguri duke sfiduar aleancat tradicionale dhe duke afruar marrëdhëniet me Rusinë.
Merz, një biznesmen, dikur shihej si një partner potencialisht më i mirë për Trump, por në ditët e fundit të fushatës ai shprehu shqetësime nëse Shtetet e Bashkuara do të mbeten një demokraci nën Trump. Ai dënoi fuqishëm atë që gjermanët e panë si ndërhyrje nga zyrtarët e administratës Trump në mbështetje të AfD-së, partisë së ekstremit të djathtë.
“Prioriteti im kryesor do të jetë forcimi i Evropës sa më shpejt të jetë e mundur, në mënyrë që të arrijmë gradualisht një pavarësi të vërtetë nga SHBA,” tha Merz në një debat televiziv pas mbylljes së votimeve. “Nuk do ta kisha menduar kurrë se do të thosha diçka të tillë në TV, por pas komenteve të fundit të Donald Trump, është e qartë se kjo administratë është kryesisht indiferente ndaj fatit të Evropës, ose të paktën ndaj kësaj pjese të saj.”
Një koalicion i vështirë në horizont
Sipas rezultateve të para dhe sondazheve në dalje, Demokristianët dhe partia e tyre simotër, Unioni Social Kristian, pritet të marrin një total prej 29% të votave. Kjo përqindje është historikisht e ulët për partinë kryesore në një zgjedhje gjermane dhe është rezultati i dytë më i dobët ndonjëherë për partinë e Merz në një garë për kancelar.
Këto shifra pasqyrojnë thellimin e ndasive në politikën gjermane dhe dobësimin e partive qendrore që kanë qeverisur për dekada.
Një nga dilemat kryesore të së dielës mbrëma ishte koalicioni që Merz mund të krijojë. Ai duket se synon të rikthejë modelin e qeverive centriste të epokës së Angela Merkel, ku Demokristianët udhëhoqën me Social Demokratët si partner të vetëm.
Por nuk është e qartë nëse kjo do të jetë e mundur. Aleanca e Sahra Wagenknecht, një fraksion pro-rus i së majtës së vjetër gjermane, është afër pragut prej 5% për të hyrë në parlament. Nëse kalon këtë prag, prania e saj mund ta detyrojë Merz të formojë një koalicion treshe me dy parti relativisht liberale.
Nga ana tjetër, Partia e Demokratëve të Lirë, e cila ndan shumë nga qëndrimet ekonomike të Merz, mund të mos arrijë të kalojë pragun prej 5%.
Një qeveri me tre parti do të rrezikonte të ishte e brishtë dhe e paqëndrueshme, e ngjashme me atë që sapo u shpërbë.
Një sukses i pjesshëm për AfD-në
Një nga ndërlikimet më të mëdha për Merz është se ai ka premtuar të mos bashkëpunojë me AfD-në, e cila shpesh përdor slogane naziste dhe ka anëtarë të lidhur me komplote për rrëzimin e qeverisë. Megjithatë, rezultatet tregojnë se AfD-ja është një forcë në rritje në politikën gjermane, edhe pse nuk arriti objektivat e saj maksimale në këto zgjedhje.
AfD-ja dyfishoi mbështetjen e saj krahasuar me katër vjet më parë, kryesisht duke tërhequr votues të zhgënjyer nga vala e refugjatëve nga Lindja e Mesme, Afganistani, Ukraina dhe vende të tjera. Në Gjermaninë Lindore, partia doli e para.
Megjithatë, mbështetja e AfD-së mbeti nën nivelin më të lartë që kishte arritur në sondazhet e një viti më parë. Shumë analistë prisnin një rezultat edhe më të fortë për ta, veçanërisht pas një serie sulmesh të kryera nga emigrantë në muajt e fundit.
AfD-ja mori mbështetje nga zëvendëspresidenti amerikan JD Vance dhe miliarderi Elon Musk. Por kjo duket se nuk u përkthye në një fitore të madhe. Madje, disa votues sugjeruan se mbështetja e Trump dhe sulmet e fundit të emigrantëve mund të kenë nxitur një rritje të mbështetjes për Die Linke, partinë e së majtës ekstreme që ka një platformë pro-emigracionit.
Koalicioni më i mundshëm: CDU/CSU + SPD
Duke marrë parasysh rezultatet, partneri më i mundshëm i koalicionit të Merz është ai që analistët kanë parashikuar prej muajsh: Social Demokratët e Scholz, pavarësisht humbjes së madhe të mbështetjes që pësuan krahasuar me katër vjet më parë.
Një alternativë tjetër do të ishte një koalicion me Të Gjelbrit, të cilët sipas rezultateve të para duken në vendin e katërt. Negociatat për koalicionin nisën menjëherë pas mbylljes së votimeve.
Intervistat dhe rezultatet e hershme tregojnë se votuesit janë të pakënaqur me qeverinë e Scholz për shkak të çmimeve të larta të ushqimeve dhe pagave të ulëta.
Edhe pse shumë votues të Demokristianëve nuk janë entuziastë për Merz, ata shpresojnë që ai të krijojë një qeveri të fortë për të zgjidhur problemet dhe për të mbajtur ekstremët larg pushtetit.
