Një meteor gjigant zjeu oqeanet 3.2 miliardë vjet më parë. Shkencëtarët e quajnë një ‘bombë plehërimi’ për jetën
storm•/Histori e Tokës: Një gur hapësinor masiv, i vlerësuar të ishte në madhësinë e katër maleve Everest, u përplas me Tokën më shumë se 3 miliardë vjet më parë – dhe sipas një studimi të ri, ky ndikim mund të ketë qenë përfitues për format e hershme të jetës në planetin tonë.
Normalisht, kur një gur i madh nga hapësira godet Tokën, ndikimet janë të lidhura me shkatërrime katastrofike, siç ndodhi me zhdukjen e dinozaurëve 66 milionë vjet më parë, kur një asteroid rreth 10 kilometra i gjerë u përplas pranë gadishullit të Jukatanit, në atë që sot është Meksika.
Por, sipas Nadja Drabon, profesoreshë ndihmëse e shkencave të Tokës dhe planetare në Universitetin e Harvardit, Toka ishte e re dhe shumë ndryshe kur meteoriti S2, që kishte një masë 50 deri në 200 herë më të madhe se ai që zhduku dinozaurët, u përplas me planetin 3.26 miliardë vjet më parë. Drabon është autorja kryesore e një studimi të ri mbi ndikimin e S2, i cili u publikua të hënën në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences.
“Asnjë formë jete komplekse nuk ishte krijuar ende, dhe vetëm format e jetës njëqelizore ishin të pranishme në formën e baktereve dhe arkeave,” shkroi Drabon në një email. “Oqeanet ndoshta përmbanin pak jetë, por jo aq sa sot, pjesërisht për shkak të mungesës së lëndëve ushqyese. Disa njerëz madje i përshkruajnë oqeanet e Arkesë si ‘shkretëtira biologjike.’ Toka Arkeane ishte një botë e ujit me pak ishuj të vegjël. Do të ishte një pamje kurioze, pasi oqeanet ndoshta ishin të gjelbër nga uji i thellë i pasur me hekur.”
Kur meteoriti S2 goditi Tokën, shpërtheu kaosi global – por ndikimi gjithashtu përzjeu përbërës që mund të kenë pasuruar jetën bakteriale, tha Drabon. Këto zbulime mund të ndryshojnë mënyrën si shkencëtarët e kuptojnë se si Toka dhe jeta e saj e re reagonin ndaj goditjeve nga gurët hapësinorë menjëherë pas formimit të planetit.
Zbulimi i ndikimeve të lashta
Në fazat e hershme të historisë së Tokës, gurët hapësinorë shpesh godisnin planetin e ri. Autorët e studimit vlerësojnë se “ndikuesit gjigantë”, më të mëdhenj se 10 kilometra, përplasnin Tokën të paktën çdo 15 milionë vjet, që do të thotë se të paktën 16 meteorë gjigantë goditën Tokën gjatë erës Arkeane, e cila zgjati nga 4 miliardë deri në 2.5 miliardë vjet më parë.
Por pasojat e këtyre goditjeve nuk janë të kuptuara mirë. Për shkak të gjeologjisë në ndryshim të Tokës, ku krateret mbulohen nga aktiviteti vullkanik dhe lëvizja e pllakave tektonike, dëshmitë për atë që ndodhi miliona vjet më parë janë të vështira për t’u gjetur.
Drabon dhe kolegët e saj bënë kërkime në Malet Barberton Makhonjwa të Afrikës së Jugut. Aty, dëshmitë gjeologjike të tetë goditjeve, të ndodhura ndërmjet 3.6 miliardë dhe 3.2 miliardë vjet më parë, gjenden në shkëmbinj dhe gjurmohen përmes grimcave të vogla të meteorëve të quajtura sferula. Ata analizuan përbërjen dhe gjeokiminë e shkëmbinjve, për të rindërtuar atë që ndodhi pas goditjes së S2.
Valët e shkatërrimit
Meteoriti S2 ishte midis 37 dhe 58 kilometra në diametër kur goditi Tokën. Efektet ishin të shpejta dhe të egra, me cuname që përfshinë botën, dhe nxehtësia ishte aq intensive sa që avulluan shtresën e sipërme të oqeaneve. Por tsunami gjithashtu solli elementë si hekuri dhe fosfori, të cilët pasuruan jetën në thellësitë e oqeaneve. Sipas analizave laboratorike, menjëherë pas goditjes, u vu re një rritje e ndjeshme e organizmave njëqelizorë që ushqeheshin me këta elementë.
Një “bombë plehërimi” për jetën
Pas efektit të parë shkatërrues, jeta u rikuperua dhe më pas lulëzoi. “Para goditjes, kishte jetë, por jo shumë, për shkak të mungesës së lëndëve ushqyese,” tha Drabon. “Goditja liroi lëndë ushqyese të rëndësishme, si fosfori, në shkallë globale.” Një student e përshkroi këtë ndikim si një “bombë plehërimi”. Kjo goditje ndihmoi në evoluimin e jetës së hershme në Tokë.
