Rusia ka finalizuar zhvillimin e raketës së saj me fuqi bërthamore Burevestnik, një armë që inteligjenca perëndimore vlerëson se mund të përbëjë një kërcënim të rëndësishëm për mbrojtjen e NATO-s, sipas një dokumenti të klasifikuar të aleancës.
Raketa, e njohur nga NATO si SSC-X-9 Skyfall, mund të arrijë shpejtësi prej më shumë se 900 kilometrash në orë, është shumë e manovrueshme dhe mund të lëshohet nga platforma të lëvizshme, sipas dokumentit nga departamenti i inteligjencës së NATO-s të parë nga gazeta gjermane Die Welt.
Presidenti rus Vladimir Putin njoftoi testet e suksesshme të raketës tri javë më parë.
Çfarë mund të bëjë Burevestnik?
Reaktori bërthamor i raketës i jep asaj një rreze veprimi teorikisht të pakufizuar, duke i lejuar asaj të udhëtojë dhjetëra mijëra kilometra pa u furnizuar me karburant, të qëndrojë në ajër për periudha të gjata, të ndryshojë kursin dhe të sulmojë objektiva nga çdo drejtim, sipas vlerësimit të NATO-s.
“Sfidat ekzistuese do të përkeqësoheshin më tej nga rrezja ekstreme dhe manovrueshmëria” e raketës, thuhet në dokumentin e NATO-s. Sistemi mund të ndjekë rrugë të gjata dhe të tërthorta dhe të shmangë mbrojtjen ajrore të NATO-s, duke përfshirë edhe rajonet jugore dhe polare ku mbikëqyrja është minimale.
Një Burevestnik plotësisht funksional do të paraqiste vështirësi të mëdha për Evropën, sugjeron vlerësimi. Nëse Rusia e vendos sistemin, NATO do të përballet me një kërcënim që është shumë i vështirë për t’u kontrolluar.
Megjithatë, disa ekspertë vërejnë se raketa lundruese nuk arrin shpejtësi hipersonike dhe bëhet më e prekshme sa më gjatë që qëndron në ajër.
Ekspertët e NATO-s po shqyrtojnë gjithashtu një raketë të re mobile me rreze të mesme veprimi nga Rusia, SS-X-28 Oreshnik, e cila u testua për herë të parë në Ukrainë në nëntor 2024.
Ekspertët perëndimorë janë veçanërisht të shqetësuar për rrezen e saj deri në 5,500 kilometra dhe mundësinë e pajisjes së kokës luftarake me municione të ndryshme, përfshirë ato bërthamore.
“Aftësia për të sulmuar objektiva kudo në Evropë, e kombinuar me lëvizshmërinë e lartë të raketës lëshuese, siguron një shkallë të lartë mbijetese. Mungesa e qartësisë në lidhje me kokat bërthamore të vendosura paraqet sfida mbrojtëse për NATO-n”, thuhet në dokument.
Oreshnik do të vendoset në Bjellorusi
Bjellorusia do të vendosë raketën hipersonike me rreze të mesme veprimi Oreshnik në dhjetor, sipas një deklarate të zëdhënëses së Presidentit Bjellorusi, Aliaksandr Lukashenka, Natalia Eismont, për mediat shtetërore ruse. Lukashenka tha se vendosja është në përgjigje të përshkallëzimit perëndimor.
Dokumenti i NATO-s gjithashtu e identifikon dronin nëndetës Poseidon me aftësi bërthamore si një problem, me sistemet që pritet të jenë funksionale deri në vitin 2030.
Thuhet se Poseidon ka një rreze të konsiderueshme veprimi dhe me sa duket është projektuar për të “shkatërruar bazat detare, portet dhe qytetet bregdetare në Paqësor, në bregdetin lindor të SHBA-së dhe në Mbretërinë e Bashkuar dhe Francë”.
Nëndetëset që mbajnë Poseidon do të ishin “të vështira për t’u zbuluar dhe sulmuar kur operojnë në ujëra të thella”, sipas dokumentit.
NATO-s aktualisht i mungojnë “silurët anti-nëndetëse me shpejtësinë dhe rrezen e nevojshme” për të luftuar në mënyrë efektive dronin Poseidon.
Dokumenti e bën të qartë se NATO ka deficite, veçanërisht në aftësitë e saj me rreze të mesme dhe të gjatë veprimi, veçanërisht me armët bërthamore.
Jo të gjithë ekspertët janë të bindur nga Burevestnik. Disa argumentojnë se edhe nëse Rusia arrin ta vërë në punë reaktorin e saj bërthamor në mënyrë të besueshme, raketa mund të mos i japë Rusisë një avantazh të madh.
Fabian Hoffmann, bashkëpunëtor kërkimor në Projektin Bërthamor të Oslos në Universitetin e Oslos, e përshkroi Burevestnik në X si një armë “të padobishme dhe të tepërt”.
Pesë shkencëtarë rusë u vranë gjatë një prove të Burevestnik në vitin 2019, sipas vëzhguesve.
Disa punëtorë u hodhën në det dhe më vonë u regjistrua një rritje e niveleve të rrezatimit në zonë. Mbetet e paqartë nëse rrezatimi shkaktoi ndonjë vdekje.
Shtetet e Bashkuara e hodhën poshtë idenë themelore të kombinimit të një reaktori bërthamor me një armë bërthamore në vitet 1950 për shkak të rreziqeve të përfshira.
William Alberque, një bashkëpunëtor i lartë në Forumin e Paqësorit dhe ish-drejtor i kontrollit të armëve të NATO-s, tha se rreziku më i madh vjen në momentin e nisjes.
Nëse një Burevestnik do të goditej, materiali radioaktiv nga reaktori i tij bërthamor mund të shpërndahej në një zonë të gjerë, “si një mini Çernobil në qiell”, tha ai.
Eksperti i pavarur bërthamor Pavel Podvig i tha DW: “Do të isha i kujdesshëm kur pretendoj se ky ishte një Çernobil fluturues. Nëse do të kishte pasur një çlirim rrezatimi radioaktiv, kjo do të ishte vënë re”. Një përplasje gjatë ngritjes ose fluturimit ndoshta do të ishte më e rrezikshme, shtoi ai.
