Për shumë kohë shkencëtarët kanë hulumtuar për mundësi jete në planetin Mars dhe përherë është bërë pyetje se pse Marsi është shterpë dhe i pabanueshëm, ndërkohë që jeta ka lulëzuar gjithmonë në planetin tonë Tokë, ani se të dy planetët kanë ngjashmëri?
Një zbulim i bërë nga një rover i NASA-s ka ofruar një të dhënë për këtë mister, duke sugjeruar se ndërsa lumenjtë dikur rridhnin në mënyrë sporadike në Mars, ai ishte i dënuar të ishte kryesisht një planet shkretëtirë.
Mendohet se Marsi aktualisht i ka të gjithë përbërësit e nevojshëm për jetë, përveç ndoshta më të rëndësishmit: ujit të lëngshëm.
Megjithatë, sipërfaqja e kuqe është gdhendur nga lumenj dhe liqene të lashtë, duke treguar se uji dikur rridhte mbi fqinjin tonë më të afërt.
Aktualisht ka disa roverë që po kërkojnë në Mars për shenja jete që mund të kenë ekzistuar në ato kohë më të banueshme, miliona vjet më parë.
Roveri Curiosity i NASA-s zbuloi një pjesë që mungonte në këtë enigmë: shkëmbinj që janë të pasur me minerale karbonatike.
Këto “karbonate” – siç është guri gëlqeror në Tokë – veprojnë si një sfungjer për dioksidin e karbonit, duke e tërhequr atë nga atmosfera dhe duke e bllokuar atë në shkëmb.
Një studim i ri, i botuar në revistën Nature, modeloi saktësisht se si ekzistenca e këtyre shkëmbinjve mund të ndryshojë kuptimin tonë për të kaluarën e Marsit.
Autori kryesor i studimit, Edëin Kite, shkencëtar planetar në Universitetin e Çikagos dhe anëtar i ekipit të Curiosity, i tha AFP-së se dukej se kishte “pika të vogla të banueshmërisë në disa kohë dhe vende” në Mars.
Në Tokë, dioksidi i karbonit në atmosferë e ngroh planetin. Gjatë periudhave të gjata kohore, karboni bllokohet në shkëmbinj të tillë si karbonatet.
Pastaj shpërthimet vullkanike e nxjerrin gazin përsëri në atmosferë, duke krijuar një cikël klimatik të ekuilibruar mirë që mbështet rrjedhjen e vazhdueshme të ujit.
Megjithatë, tha Kite, Marsi ka një shkallë “të dobët” të çlirimit të gazrave vullkanikë krahasuar me Tokën. Kjo e prish ekuilibrin, duke e lënë Marsin shumë më të ftohtë dhe më pak mikpritës.
Sipas hulumtimit të modelimit, periudhat e shkurtra të ujit të lëngshëm në Mars u pasuan nga 100 milionë vjet shkretëtirë shterpë — një kohë e gjatë që çdo gjë të mbijetojë.
“Është ende e mundur që të ketë xhepa me ujë të lëngshëm thellë nën tokë në Mars që ende nuk i kemi gjetur”, tha Kite.
Ai shtoi se sonda Perseverance Rover e NASA-s, e cila u ul në një deltë të lashtë marsiane në vitin 2021, ka gjetur gjithashtu shenja karbonatesh në buzë të liqenit të tharë.
Në fund të fundit, shkencëtarët po kërkojnë një përgjigje për një nga pyetjet e mëdha: sa të zakonshëm janë planetët si Toka që mund të strehojnë jetë?
Astronomët kanë zbuluar gati 6,000 planetë përtej Sistemit tonë Diellor që nga fillimi i viteve 1990.
“Por vetëm për Marsin dhe Tokën shkencëtarët mund të studiojnë shkëmbinj që u lejojnë atyre të kuptojnë të kaluarën e planetit”, tha Kite.
