Qytetarët e Kosovës drejt kutive të votimit mes krizës ekonomike, tensioneve me aleatët dhe tensioneve etnike të vazhdueshme
storm•/KosovaZgjedh2025: Qytetarët e Kosovës pritet të drejtohen drejt kutive të votimit mes një ekonomie në vështirësi dhe tensioneve të ripërtërira etnike midis shqiptarëve dhe serbëve, me zgjedhjet legjislative që do të mbahen të dielën.
Parashikimet tregojnë se kryeministri Albin Kurti mund të sigurojë një shumicë të ngushtë. Përndryshe, ai me shumë gjasë do të ketë nevojë të formojë një koalicion me rivalët e tij kryesorë politikë shqiptarë.
Pavarësisht rezultatit, qeveria e ardhshme do të përballet me sfidën e rritjes së varfërisë dhe nevojës për të frenuar kërcënimin e vazhdueshëm të dhunës etnike në veriun e Kosovës, i cili është i banuar kryesisht nga serbë etnikë.
Një raport i fundit i Bankës Botërore tregon se Kosova është vendi evropian me ritmin më të ngadaltë të uljes së varfërisë. Hendeku i prosperitetit, i cili mat diferencën mes të ardhurave, është më i larti në Ballkanin Perëndimor. Sipas raportit të BB-së, kjo do të thotë se pagat mesatare në Kosovë duhet të trefishohen për të arritur standardin global të mirëqenies.
“Sipas qeverisë, kemi pasur një rritje të mirë ekonomike për sa i përket buxhetit. Kjo mund të jetë e vërtetë,” tha për Euronews Eraldin Fazliu, redaktor politik në Kohavision (KTV), një nga mediat kryesore në Kosovë.
“Por kur bëhet fjalë për jetën e përditshme të njerëzve, inflacionin dhe papunësinë, ata janë përballur me vështirësi të mëdha në katër vitet e fundit.”
“Ajo që Kurti nuk ka arritur të bëjë deri më tani është të fitojë mbështetjen e banorëve të veriut për politikat e tij, dhe ky është hapi më i vështirë,” shtoi Fazliu.
“Sepse, siç dihet, banorët e veriut të Kosovës jo vetëm që kontrollohen nga Beogradi, por kujdesi i tyre shëndetësor dhe sistemet e tyre arsimore financohen nga Serbia.”
Kryetari i Shoqatës së Biznesit të Kosovës, Agim Shahini, një sipërmarrës shqiptar me lidhje të forta në Uashington, beson se çështja kryesore nuk është etniciteti, por ekonomia dhe standardi i jetesës.
“Në Kosovë nuk ka një konflikt etnik. Problemi më i madh është ekonomia, të cilën Kosova duhet ta zgjidhë për të gjitha komunitetet e saj – për shqiptarët, serbët, boshnjakët, turqit – për të përmirësuar standardin e jetesës. Sfida më e madhe është si të arrihet kjo,” tha Shahini për Euronews.
Sipas tij, administrata e mëparshme e Donald Trump veproi në drejtimin e duhur kur vendosi të linte mënjanë çështjet etnike dhe politike dhe të përqendrohej në ekonominë e vendit.
“Njerëzit po jetojnë jetën e tyre”
Një tjetër problem është edhe emigrimi masiv. Sipas raportit të Bankës Botërore mbi Varfërinë dhe Barazinë në Kosovë, të publikuar në tetorin e kaluar, emigrimi i popullsisë ngre shqetësime mbi humbjen e mundshme të kapitalit njerëzor.
“Zbrazja e vendit nga të rinjtë nuk e ndihmon Kosovën të jetë produktive dhe e gatshme për inovacionin, që është thelbësor për përmirësimin e kushteve të jetesës, performancës ekonomike dhe zhvillimit social. Këta janë faktorë kyç që ndikojnë në indeksin e zhvillimit njerëzor,” tha Alfonso Giordano, profesor i Popullsisë, Mjedisit dhe Qëndrueshmërisë në Universitetin Luiss në Romë.
Sipas Giordanos, këto probleme strukturore janë të vështira për t’u zgjidhur për shkak të situatës specifike të Kosovës, e cila, edhe pas gati tre dekadash, ende ka një administratë të mbështetur ndërkombëtarisht dhe vazhdon të përballet me konflikte sociale dhe etnike.
Fondet e BE-së dhe donacionet ndërkombëtare mbërritën me vonesë, kur ekuilibri demografik i rajonit ishte tashmë i dëmtuar.
Njerëzit e zakonshëm përballen me inflacionin dhe një ekonomi të dështuar, thotë aktivisti serb i OJQ-ve Stefan Kalaba nga Mitrovica.
Qyteti në veri të Kosovës, i ndarë nga lumi Ibër, është shpesh epiqendra e tensioneve etnike mes serbëve dhe shqiptarëve. SUV-të e forcave të sigurisë ndërkombëtare, Njësisë së Specializuar Shumëkombëshe (MSU), që është pjesë e misionit paqeruajtës të udhëhequr nga NATO, KFOR, janë lehtësisht të dallueshme.
Prania e tyre tregon se konflikti etnik në Kosovë, pothuajse 26 vjet pas përfundimit të luftës, është ende larg zgjidhjes. Populli i Kosovës mbetet i kapur në një tranzicion të përhershëm.
Pasojat e dekadave të konfliktit të pazgjidhur pas luftës për pavarësi nga Serbia kanë krijuar një problem të thellë ekonomik, duke detyruar të rinjtë e arsimuar të emigrojnë drejt Evropës.
“Në nivele të larta, politikanët në Prishtinë dhe Beograd janë bllokuar në qëndrimet e tyre. Por në nivele më të ulëta, njerëzit thjesht po jetojnë jetën e tyre,” tha Kalaba.
“Paqëndrueshmëria politike shkakton stres të madh në tregun e punës. Njerëzit as që përpiqen të gjejnë një punë në Kosovë. Sapo mbarojnë shkollën e mesme, të rinjtë nuk e shohin fare si opsion të ardhmen këtu – ata emigrojnë në Gjermani, Zvicër dhe pjesën tjetër të BE-së,” shtoi ai.
Komuniteti ndërkombëtar ka kritikuar kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, për moszbatimin e marrëveshjeve të ndërmjetësuara nga BE për normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve, çka ka sjellë rritje të mëtejshme të tensioneve.
Aktualisht, Kosova varet nga ndihmat ndërkombëtare. “Pa këto donacione, Kosova nuk do të ishte aspak e qëndrueshme,” tha presidenti i shoqatës rinore Young Active Gracanica, Petar Dordeviç. “Është një nga ekonomitë më të varfra në Evropë.”
