Forcat rebele siriane kanë thënë se planifikojnë të mbyllin burgjet famëkeqe të drejtuara nga presidenti i rrëzuar, Bashar al-Assad dhe të godasin ata që janë përfshirë në vrasjen ose torturimin e të burgosurve.
Udhëheqësi rebel Ahmed al-Sharaa, i njohur gjithashtu si Abu Mohammed al-Jolani, tha gjithashtu se do të shpërndante forcat e sigurisë të regjimit të mëparshëm.
Videot që tregojnë mijëra të burgosur duke u liruar nga burgu Saydnaya – i referuar si një “thërtore njerëzore” nga grupet e të drejtave – u shfaqën pas rënies së qeverisë së Asadit të dielën.
Pothuajse 60,000 njerëz u torturuan dhe u vranë në burgjet e drejtuara nga Assad, tha grupi monitorues me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, Observatori Sirian për të Drejtat e Njeriut.
Grupi militant islamik i Jolanit, Hayat Tahrir al-Sham (HTS), udhëhoqi fraksionet e tjera rebele siriane në një ofensivë të rrufeshme që rrëzoi sundimin 54-vjeçar të dinastisë Assad.
Assad u largua në Rusi në orët e para të së dielës, ku ai dhe familja e tij kanë marrë azil, pasi rebelët pushtuan kryeqytetin Damaskun.
Në një deklaratë të veçantë, Jolani tha se nuk mund të flitej për falje për ata që morën pjesë në torturimin ose vrasjen e të burgosurve.
“Ne do t’i ndjekim ata në Siri dhe kërkojmë nga vendet që të dorëzojnë ata që ikën në mënyrë që të arrijmë drejtësinë”, tha ai.
Që nga rënia e presidentit Bashar al-Assad, sirianët kanë nxituar drejt burgjeve famëkeqe të regjimit, duke kërkuar dëshpërimisht për të dashurit e tyre.
Në një raport të vitit 2022, Shoqata e të Paraburgosurve dhe të Zhdukurve në Burgun e Saydnaya (ADMSP) me bazë në Turqi tha se Saydnaya “u bë në mënyrë efektive një kamp vdekjeje” pas fillimit të luftës civile në 2011.
Jolani tha gjithashtu se ai do të shpërndajë forcat e sigurisë të ish regjimit të Asadit. Nuk është e qartë se sa shpejt ato mund të rikonstituohen nga luftëtarët rebelë mes shqetësimeve për sulmet izraelite në infrastrukturën ushtarake të vendit.
Në deklaratën e parë nga Reuters, Jolani tha se grupi i tij po punonte me organizatat ndërkombëtare për të siguruar vendndodhje të mundshme të armëve kimike.
Kur u pyet në lidhje me raportin e Reuters, Zëvendës Sekretarja e Shtypit e Pentagonit, Sabrina Singh tha se SHBA “i mirëpriti” fjalët e Jolanit, por tha se ato duhej të përballeshin me veprime.
“Fokusi ynë është që këto armë kimike të mos bien në duar të gabuara”, shtoi ajo.
Kjo vjen pasi Izraeli kreu qindra sulme në të gjithë Sirinë dhe sekuestroi një numër asetesh ushtarake.
Një nga sulmet kishte në shënjestër një qendër kërkimore me lidhje të dyshuara me prodhimin e armëve kimike, sipas raporteve të mediave lokale.
Izraeli thotë se po vepron për të ndaluar rënien e armëve “në duart e ekstremistëve”.
Një armë kimike përshkruhet nga mbikëqyrësi kimik i OKB-së, Organizata për Ndalimin e Armëve Kimike (OPCW), si një kimikat i përdorur për të shkaktuar vdekje ose dëmtim të qëllimshëm nëpërmjet vetive të tij toksike.
Përdorimi i tyre është i ndaluar sipas ligjit ndërkombëtar humanitar.
Midis 2013 dhe 2018, Human Rights Watch dokumentoi të paktën 85 sulme me armë kimike në Siri, duke akuzuar qeverinë e rrëzuar si përgjegjëse për shumicën e tyre.
Qeveria e Asadit mohoi të ketë përdorur ndonjëherë armë kimike.
Siria nënshkroi Certifikatën e Armëve Kimike të OPCW-së në vitin 2013, një muaj pasi një sulm me armë kimike në periferi të Damaskut la më shumë se 1,400 njerëz të vdekur.
Nuk dihet se sa armë kimike ka Siria, por besohet se Assad mbante rezerva dhe se deklarata që ai kishte bërë ishte e paplotë.
Viktimat e sulmeve kimike në Siri kanë folur së fundmi për BBC për ndikimet shkatërruese që kanë përjetuar.
Ndërkohë, ministrat e jashtëm evropianë po takohen të enjten në Berlin për të zhvilluar bisedime kritike për Sirinë dhe Ukrainën.
Një ditë më vonë, udhëheqësit e vendeve të G7 do të diskutojnë gjithashtu zhvillimet e fundit në Siri në një takim virtual, tha Shtëpia e Bardhë.
