Thellë nën rrënojat e Rafah, në jug të Gazës, lufta nuk ka mbaruar.
Dhjetëra militantë të Hamasit, të ndarë në celula të pavarura, janë bllokuar në tunele nëntokësore pas vijave izraelite, ndërsa ndërmjetësuesit përpiqen të gjejnë një zgjidhje që nuk do të rrëzojë armëpushimin njëmujor në Gaza.
Çështja se si të veprohet me deri në 200 militantë të Hamasit në territorin e pushtuar nga Izraeli në Gaza, është më shumë sesa thjesht një problem taktik për ushtrinë izraelite. Është një çështje diplomatike e ndjeshme pa një rrugëdalje të qartë.
Këto celula – dhe nuk është e qartë se sa saktësisht ka ose vendndodhjet e tyre të sakta – janë fortifikuar në këto tunele që kur armëpushimi ndau Gazën përgjatë të ashtuquajturës vijë e verdhë një muaj më parë: Izraeli pushton territorin në lindje të vijës, ndërsa Hamasi rivendos pushtetin në perëndim të saj.
Kryeministri Benjamin Netanyahu e ka bërë të qartë se nuk ka ndërmend t’i lejojë qelizat e Hamasit të dalin nga tunelet dhe të kthehen në pjesën e Gazës të kontrolluar nga Hamasi. Hamasi ka thënë se militantët e tij nuk do të dorëzohen kurrë dhe nuk do t’i dorëzojnë armët e tyre.
Administrata Trump po e shtyn Izraelin të bëjë përparim drejt një lloj zgjidhjeje të qëndrueshme, sipas dy burimeve izraelite, dhe dhëndri i Trump – i dërguari i SHBA-së Jared Kushner – e ngriti çështjen me Netanyahun në takimet e mëparshme këtë javë.
“Amerikanët duan të kalojnë në fazën tjetër dhe të mbyllin dosjen e të burgosurve të Rafah-ut”, tha një nga burimet.
Faza e dytë e armëpushimit përfshin krijimin e një force ndërkombëtare sigurie në Gaza, çarmatimin e Hamasit dhe tërheqjen e mëtejshme të forcave izraelite. Çdo element kërkon negociata sfiduese me shumë vende, dhe militantët e Hamasit në Gaza janë një pjesë tjetër e një enigme diplomatike gjithnjë e më të vështirë.
Një ide ishte që militantët të deportoheshin në një vend të tretë, me Turqinë që konsiderohej si një mundësi, tha burimi tjetër. Por asnjë zgjidhje e tillë nuk është materializuar.
Gjatë gjithë javës, zyra e Netanyahut lëshoi disa mohime në lidhje me raportime të ndryshme në lidhje me lirimin e atyre që Izraeli i sheh si qeliza terroriste.
“Kryeministri nuk u zotua ndaj amerikanëve për lirimin e të burgosurve nga Rafah”, tha një zyrtar i lartë izraelit në një deklaratë të martën, duke shtuar disa orë më vonë se “në kundërshtim me raportimet, nuk ekziston asnjë zgjidhje e dakordësuar”.
Pa një rezolutë, qelizat janë një bombë me sahat që punon. Me pak ose aspak qasje në ushqim dhe ujë, militantët e Hamasit kanë mbetur me një zgjedhje të thjeshtë: dorëzimin ose luftën.
Muhammad Shehada, një ekspert i Gazës në Këshillin Evropian për Marrëdhënie me Jashtë, i tha më parë CNN se “Hamasi as nuk e di se sa janë atje që janë ende gjallë”.
Dhe ngërçi tashmë është provuar si një kërcënim për armëpushimin e përgjithshëm që hyri në fuqi më 10 tetor.
Ka të ngjarë që këto qeliza të izoluara – të larguara nga komanda dhe kontrolli i Hamasit – të kenë qenë përgjegjëse për sulmet e fundit ndaj forcave izraelite që shkaktuan hakmarrje masive izraelite dhe kërcënuan dy herë armëpushimin.
Më 19 tetor, pasi dy ushtarë izraelitë u vranë në Rafah, Izraeli nisi sulme që vranë të paktën 44 palestinezë.
Pak më shumë se një javë më vonë, sulmet izraelite vranë më shumë se 100 palestinezë, përfshirë dhjetëra fëmijë, pasi një ushtar tjetër izraelit u vra në Rafah.
Në mjedisin aktual – me diplomacinë e bllokuar midis fazës së parë dhe të dytë të armëpushimit – as Izraeli dhe as Hamasi nuk po lëvizin.
Të dielën, krahu ushtarak i Hamasit lëshoi një deklaratë duke thënë se “nuk ekziston një term i tillë si rrethimi ose dorëzimi i vetes te armiku”.
Brigadat Al Qassam thanë: “Ne i vendosim ndërmjetësuesit përpara përgjegjësive të tyre dhe ata duhet të gjejnë një zgjidhje për të siguruar vazhdimin e armëpushimit”.
Në mungesë të një zgjidhjeje, Forcat Mbrojtëse të Izraelit (IDF) janë përleshur me këto qeliza të Hamasit nëntokësore.
Dy herë brenda pak orësh të mërkurën, IDF tha se trupat e saj po vepronin për të “çmontuar infrastrukturën nëntokësore” kur identifikuan “katër terroristë” në zonat e pushtuara nga Izraeli. Në të dyja rastet, trupat izraelite hapën zjarr.
IDF tha se veprimet ishin në përputhje me marrëveshjen e armëpushimit të ndërmjetësuar nga SHBA-të, e cila lejon shkatërrimin e infrastrukturës ushtarake dhe të tuneleve në Gaza. Por Hamasi i sheh ato si një shkelje të qartë të planit 20-pikësh.
Netanyahu është vënë tashmë nën presion nga krahu i djathtë i Izraelit për të refuzuar çdo marrëveshje që do t’u japë militantëve kalim të sigurt në territorin e kontrolluar nga Hamasi.
Të martën, ish-Ministri Izraelit i Mbrojtjes Avigdor Liberman tha në X: “Për terroristët që vranë ushtarë të IDF-së pas shpalljes së armëpushimit, duhet të ketë vetëm dy mundësi: dorëzimi dhe burgosja ose vdekja”.
Ky presion politik kufizon opsionet realiste të Netanyahut për një zgjidhje të pranueshme, duke e ditur se ai do të përballet me kritika nëse perceptohet se po i nënshtrohet kërkesave të Hamasit.
Sipas planit amerikan, militantët e Hamasit mund të amnistohen nëse heqin dorë nga armët dhe angazhohen për “bashkëjetesë paqësore”.
Çështja e militantëve të fshehtë nuk ka gjasa të prishë të gjithë përpjekjen për armëpushim më vete – dhe SHBA-të po investojnë përpjekje të jashtëzakonshme dhe kapital politik për t’u siguruar që plani të ecë përpara – por është një pengesë më e vështirë për ndërmjetësit ndërsa përpiqen të ruajnë armëpushimin.
