E djathta ekstreme e Evropës ndihet e fuqizuar nga fitorja e Trump-it, por kjo mund të jetë jetëshkurtër
storm•/Trump: Në fjalimin e tij pas fitores, Presidenti i zgjedhur Donald Trump përshëndeti një “epokë të artë të Amerikës” dhe e quajti fushatën e tij si “lëvizjen më të madhe politike të të gjitha kohërave.”
Presidenti i zgjedhur dhe ekipi i tij festuan rikthimin politik të republikanëve si një triumf kundër “woke-izmit,” politikave liberale të imigrimit dhe politikave të tjera të epokës së Biden-it.
E djathta ekstreme e Evropës po merr shënime.
Shumë populistë evropianë shpresojnë se kthimi i Trump-it – një aleat transatlantik që promovon të njëjtat vlera konservatore kristiane dhe ndan përçmimin për politikat progresive – do të ndihmojë interesat e tyre në vend dhe do të normalizojë më tej retorikën e tyre kundër imigracionit dhe në favor të politikave kombëtare.
“Urime, President Trump… Mos u ndal kurrë, lufto gjithmonë dhe fito zgjedhjet,” shkroi në X Geert Wilders, lideri populist i Partisë së Lirisë në Holandë (PVV), më 6 nëntor.
Alice Weidel, bashkëdrejtuese e Alternativës për Gjermaninë (AfD), gjithashtu ofroi urimet e saj, duke deklaruar se nuk ishte “Hollywood-i woke” por “populli punëtor amerikan” që vendosi zgjedhjet.
Për Viktor Orbán, liderin e partisë hungareze Fidesz, kjo ishte një “fitore shumë e nevojshme për botën.”
Megjithatë, Armida van Rij, kërkuese në Chatham House, thekson rëndësinë e mosshikimit të partive të ekstremit të djathtë në Evropë si një grup homogjen. Sidoqoftë, ka tema të përbashkëta midis populistëve të Evropës dhe axhendës së Trump-it.
Van Rij përmend temat “anti-woke, vlerat tradicionale, kundërshtimin e tranzicionit të gjelbër dhe agjendën kundër migracionit.”
Marrëveshja e Gjelbër e Evropës ka përballuar reagime nga grupet e djathta ekstreme që dëshirojnë të dobësojnë legjislacionin për klimën ose ta injorojnë atë plotësisht. Në mënyrë të ngjashme, Trump ka premtuar të shkatërrojë të gjitha përpjekjet e Presidentit Joe Biden për të reduktuar emetimet e karbonit dhe për të përshpejtuar largimin nga karburantet fosile.
‘Normalizimi dhe amplifikimi i ideve’
Një tjetër temë e përbashkët midis agjendës së Trump-it dhe aleatëve të tij evropianë, tha Van Rij për CNN, janë “konceptet e forta për atë që është një amerikan, evropian, hungarez, italian apo francez.”
Kjo ndjenjë është e dukshme në gjuhën e përdorur nga ekstremi i djathtë. Në Austri, sloganet provokuese si “dashuri për atdheun në vend të hajdutëve marokenë” janë normë për Partinë e Lirisë (FPÖ). Në Gjermani, ndjesitë anti-Islam janë të pranishme në posterat e AfD me fjalët “Burka? Ne preferojmë bikini.”
Sipas një analize nga Qendra për Reformën Evropiane, Trump do të fuqizojë ekstremistët evropianë duke “normalizuar dhe amplifikuar” idetë e tyre. Vetë Trump ka përdorur gjuhë të diskutueshme për çështjet e imigracionit, duke e quajtur SHBA-në “kazan plehrash për botën.”
Viktor Orbán, një nga liderët më të spikatur të ekstremit të djathtë në Evropë, duket se do të përfitojë nga një presidencë e Trump-it. Orbán, i cili ka përkrahur hapur Trump-in dhe ka raportuar se ka ngritur dolli për fitoren e tij me vodka, është një nga mbështetësit më të afërt të Presidentit Vladimir Putin në Evropë.
Kufizimet dhe sfidat e aleancave
Megjithëse Trump duket se i fuqizon liderët populistë evropianë, mbeten sfida të mëdha. Politikat e tij të “Amerika e Para” dhe marrëdhëniet komplekse me aleatët ndërkombëtarë mund të ndikojnë negativisht në vendet evropiane që mbështeten në tregtinë me SHBA-në.
Liderët populistë evropianë si Marine Le Pen dhe Giorgia Meloni kanë qëndrime të ndryshme për politikën e jashtme dhe ekonomike, çka e bën të vështirë bashkëpunimin e tyre afatgjatë.
Megjithë triumfet e dukshme, ndasitë mes populistëve dhe politika të ndryshme ndërmjet Trump-it dhe aleatëve të tij evropianë mund të kufizojnë ndikimin e tyre. “Sa më afër të afroheni, aq më të ndërlikuara bëhen gjërat,” përfundon Van Rij.
storm•/cnn
