Poli jugor i paeksploruar i diellit është zbuluar për herë të parë në imazhe mbresëlënëse të transmetuara nga anija kozmike Solar Orbiter.
Misioni i përbashkët i Agjencisë Hapësinore Evropiane (ESA) dhe NASA-s u ul poshtë planit planetar dhe, për herë të parë, kapi rajonet misterioze polare të diellit.
Vëzhgimet revolucionare hartuan gjithashtu një mozaik kaotik të aktivitetit magnetik në polin e diellit që shkencëtarët thonë se është çelësi për të kuptuar se si ndryshon fusha e diellit afërsisht çdo 11 vjet.
“Sot zbulojmë pamjet e para të polit të diellit nga njerëzimi”, tha Prof. Carole Mundell, drejtoresha e shkencës e ESA-s.
“Dielli është ylli ynë më i afërt, dhënësi i jetës dhe prishësi potencial i sistemeve moderne të energjisë hapësinore dhe tokësore, kështu që është e domosdoshme që ne të kuptojmë se si funksionon dhe të mësojmë të parashikojmë sjelljen e tij. Këto pamje të reja unike nga misioni ynë Solar Orbiter janë fillimi i një epoke të re të shkencës diellore”.
Misioni prej 1.3 miliardë dollarësh (1.1 miliardë paund), i cili u nis në vitin 2020 , tregon polin jugor të diellit siç është regjistruar në mesin e marsit, kur anija kozmike ishte ulur në një kënd prej 15° poshtë ekuatorit diellor për të kryer vëzhgimet e para me kënd të lartë të misionit.
Ndërsa Toka – si një magnet shufre – ka një veri dhe jug të qartë, magnetizmi i diellit ndërrohet afërsisht çdo 11 vjet.
Dielli është aktualisht në një maksimum diellor, periudha kur ai arrin një ndërrim polariteti, në të cilin poli jugor do të bëhet veri magnetik dhe kur njollat diellore dhe shpërthimet diellore janë më aktive.
Matjet e para të fushës magnetike të Solar Orbiter zbulojnë një mozaik të fragmentuar të polaritetit të veriut dhe jugut në bazën e diellit.
Ky mozaik i veriut dhe jugut ishte parashikuar në modele kompjuterike, por nuk ishte konfirmuar kurrë në vëzhgime.
Shkencëtarët thonë se ndjekja e ndryshimeve dramatike në fushat magnetike polare të diellit do të jetë thelbësore për përmirësimin e parashikimit të ciklit diellor.
“Nuk dinim se çfarë të prisnim saktësisht nga këto vëzhgime të para – polet e diellit janë fjalë për fjalë terra incognita”, tha Prof Sami Solanki, i cili drejton instrumentin që hartëzon fushën magnetike dhe është drejtor i Institutit Max Planck për Kërkime në Sistemin Diellor (MPS) në Gjermani.
Cikli magnetik i diellit ndodh sepse ai nuk rrotullohet si një objekt i ngurtë, me ekuatorin e tij që rrotullohet më shpejt (çdo 26 ditë) sesa polet e tij (33 ditë).
Kjo shtrin dhe përdredh vijat e fushës magnetike rreth diellit derisa ato bëhen aq të paqëndrueshme sa veriu dhe jugu përfundimisht përmbysen.
“Çdo gjë në atmosferën e diellit dhe i gjithë karakteri i diellit gjenerohet nga fusha e tij magnetike dhe mënyra se si ajo ndryshon me kalimin e kohës. Ai kalon nga të qenit një yll mjaft i qetë në të qenit një yll vërtet aktiv dhe dinamik me shpërthime në atmosferë. Edhe pse modelet parashikuan se fusha duhet të jetë e përzier, është diçka tjetër ta shohësh atë në të vërtetë”, tha Prof. Lucie Green, e Laboratorit të Shkencës Hapësinore Mullard të UCL-së, e cila ka punuar në mision që nga viti 2005,
Brenda pesë ose gjashtë vjetësh, dielli do të arrijë minimumin e tij të ardhshëm diellor, gjatë të cilit fusha e tij magnetike është në nivelin e saj më të rregullt dhe dielli ka nivelet më të ulëta të aktivitetit.
Modelet dhe parashikimet aktuale të ciklit diellor 11-vjeçar nuk arrijnë të parashikojnë saktësisht se kur dhe sa fuqishëm dielli do të arrijë gjendjen e tij më aktive.
I vetmi mision i mëparshëm që ka fluturuar mbi polet e diellit ishte sonda Ulysses e NASA-s, e nisur në vitin 1990, por ndërsa mori matje të fushës magnetike të diellit dhe erës diellore, nuk kishte një kamera.
Solar Orbiter do të vazhdojë të orbitojë rreth Diellit në një kënd të pjerrësisë prej 17° deri më 24 dhjetor 2026, kur fluturimi i saj i radhës pranë Venusit do ta anojë orbitën e saj në 24° dhe në vitin 2029, anija kozmike do të ngrihet në një kënd prej 33° mbi planin planetar.
