Nga Atlantida në El Dorado dhe Avalon, legjenda na tregon se planeti ynë është i mbushur me toka të humbura që dikur pësuan një rënie dramatike.
Ndërsa këto konsiderohen zakonisht mite shpikëse, një studim i ri zbulon prova për ‘një botë të humbur’ nën Oqeanin Paqësor.
Shkencëtarët në ETH Cyrih dhe Institutin e Teknologjisë në Kaliforni (Caltech), kanë gjetur struktura masive thellë nën ujërat e Paqësorit që ‘nuk duhet të ekzistojnë’.
Ky material misterioz – i cili po bën që valët sizmike në rajon të sillen çuditërisht – mund të jetë dëshmi e një toke të humbur nga qindra miliona vjet më parë.
Sipas teorive aktuale shkencore, materiali anormal në mantelin e poshtëm, rreth 600 milje (1000 km) nën ujë, ‘nuk duhet të gjendet’ atje.
Të përshkruara si një ‘mister i madh’, gjetjet sfidojnë ‘kuptimin tonë aktual se si funksionon Toka’, sipas studiuesve.
“Përcaktimi i strukturës së Tokës është thelbësor për të zbërthyer dinamikën e saj të brendshme”, thonë ekipi në punimin e tyre, të botuar në Scientific Reports .
“Këto gjetje sugjerojnë origjinë më të ndryshme për këto anomali në mantelin e poshtëm të Tokës”.
Problemi është se askush nuk mund të shohë brenda Tokës, as dikush nuk mund të shpojë aq thellë sa të marrë mostra shkëmbi nga manteli.
Në vend të kësaj, shkencëtarët studiojnë shpejtësitë e valëve sizmike – dridhjet e shkaktuara nga tërmetet dhe shpërthimet – ndërsa ato udhëtojnë nëpër brendësi të planetit.
Stacionet sizmografike regjistrojnë këto valë dhe në bazë të këtyre regjistrimeve ekspertët mund të nxjerrin përfundime për strukturën dhe përbërjen e Tokës.
“Kjo është shumë e ngjashme me mënyrën se si mjekët përdorin ultratinguj për të imazhuar organet, muskujt ose venat brenda trupit pa e hapur atë”, tha ETH Zurich.
Dihet gjithashtu mirë se litosfera e Tokës – guaska e saj shkëmbore, më e jashtme, që përfshin pjesën e sipërme të mantelit dhe kores – është e formuar nga rreth 15 pllaka tektonike.
Aktiviteti sizmik mund të zbulohet përgjatë kufijve të pllakës tektonike, ku pllakat fërkohen me njëra-tjetrën.
Por në të kaluarën e lashtë, pllaka të mëdha janë zhdukur që atëherë në mantelin e Tokës me anë të ‘subduksionit’.
Toka përbëhet nga tri shtresa – korja, manteli dhe bërthama, e cila më vonë u nda në “të brendshme” dhe “të jashtme”. Një studim i kohëve të fundit sugjeroi gjithashtu ekzistencën e një ‘bërthame më të brendshme’.
Gjetjet anormale, të përshkruara si një ‘mister i madh’, sfidojnë ‘kuptimin tonë aktual se si funksionon Toka’.
Në studimin e ri, kërkuesit ETH Cyrih dhe Caltech përdorën një teknikë llogaritëse të quajtur ‘inversioni i formës së valës së plotë’, e cila ndërton një imazh 3D të Tokës duke përdorur të dhënat e valëve sizmike.
Ata identifikuan zona poshtë Paqësorit që duken si mbetje pllakash të zhytura, por shumë larg kufijve të pllakave pa prova gjeologjike të zhytjes së kaluar.
Paqësori është një pjatë e madhe, kështu që nuk duhet të ketë asnjë material zhytës poshtë tij.
Kjo sugjeron që anomalitë nuk janë pllaka të zhytura të humbura. Megjithatë, çfarë është materiali në vend të kësaj – ose çfarë do të thotë për dinamikën e brendshme të Tokës – është diçka si një enigmë.
“Është si një mjek që ka ekzaminuar qarkullimin e gjakut me ultratinguj për dekada dhe gjen arteriet pikërisht aty ku i pret”, tha bashkëautori, profesor Andreas Fichtner, sizmolog në ETH Cyrih.
