Çmimi Nobel në Shkencat Ekonomike iu dha Daron Acemoglu dhe Simon Johnson, të dy nga Instituti i Teknologjisë në Masaçusets dhe James Robinson nga Universiteti i Çikagos.
Ata morën çmimin për kërkimin e tyre se si institucionet formojnë se cilat vende bëhen të pasura dhe të begata – dhe se si ato struktura u krijuan në radhë të parë.
Laureatët gërmuan në të kaluarën koloniale të botës për të parë se si u shfaqën boshllëqet midis kombeve, duke argumentuar se vendet që filluan me institucione më gjithëpërfshirëse gjatë periudhës koloniale, prireshin të bëheshin më të begatë.
Përdorimi i teorisë dhe të dhënave, ka ndihmuar për të shpjeguar më mirë arsyet e pabarazisë së vazhdueshme midis kombeve, vlerësoi komiteti i Nobelit.
“Reduktimi i diferencave të mëdha në të ardhurat midis vendeve është një nga sfidat më të mëdha të kohës sonë”, tha Jakob Svensson, kryetar i komitetit të çmimeve të ekonomisë.
Falë “hulumtimit novator” të ekonomistëve, tha ai, “ne kemi një kuptim shumë më të thellë të shkaqeve rrënjësore se pse vendet dështojnë ose ia dalin mbanë”.
Sipas studiuesve, prosperiteti sot është pjesërisht një trashëgimi e historisë – dhe, veçanërisht, për atë që ndodhi në një komb të caktuar gjatë kolonizimit evropian.
Laureatët zbuluan se kolonizimi solli një ndryshim të madh në pasuritë globale. Kombet evropiane përdorën sisteme më autoritare për të kontrolluar vendet që ishin me popullsi të dendur në kohën e kolonizimit, ndërsa ato që ishin pak të populluara shpesh panë më shumë kolonë dhe krijuan një formë qeverisjeje më gjithëpërfshirëse – nëse jo mjaft demokratike.
Me kalimin e kohës, kjo çoi në një kthesë në fatin ekonomik: Ndërsa perandoria Aztec ishte më e populluar dhe më e pasur se Amerika e Veriut në kohën e eksplorimit të hershëm evropian, sot Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja kanë tejkaluar Meksikën në prosperitet ekonomik.
