Spanja, Italia, Greqia dhe Qiproja kanë qenë “nën presion migrimi” nga Komisioni Evropian në Raportin e tij të parë Vjetor për Azilin dhe Migracionin, i cili u publikua të martën.
Këto vende u përballën me një “nivel joproporcional” të mbërritjeve të migrantëve vitin e kaluar, përfshirë ata të shpëtuar në det.
Spanja, Italia, Greqia dhe Qiproja do të përfitojnë në vitin 2026 nga solidariteti i shteteve të tjera anëtare të BE-së, i cili mund të shprehet duke zhvendosur azilkërkuesit në territorin e tyre ose me kontribut financiar.
Së bashku me këtë vlerësim, Komisioni u propozoi 27 shteteve anëtare të BE-së Fondin Vjetor të Solidaritetit, një mekanizëm për të përcaktuar numrin total të azilkërkuesve që do të zhvendosen dhe shumën që secili vend duhet të ndajë, ose të kompensojë duke paguar.
Propozimi i grupit nuk është publik, por do të diskutohet nga shtetet anëtare të BE-së, të cilat do të vendosin për madhësinë dhe pjesën e solidaritetit për secilin vend deri në fund të vitit.
Çdo shtet anëtar – me përjashtim të atyre nën presion migrator – duhet të kontribuojë në përpjesëtim me popullsinë dhe PBB-në e tij totale, dhe mund të zgjedhë midis tre opsioneve për të përmbushur nevojat e përcaktuara në fondin e solidaritetit: zhvendosjen e një numri të caktuar azilkërkuesish në territorin e tyre, pagesën e 20,000 eurove për person që nuk zhvendosin, ose financimin e mbështetjes operacionale në shtetet anëtare nën presion migrator.
Vendimi përfundimtar do të merret nga vendet e BE-së me shumicë të kualifikuar votash, me madhësinë minimale për fondin e solidaritetit të përcaktuar me ligj në 30,000 zhvendosje dhe 600 milionë euro në kontribute financiare.
Raporti i Komisionit identifikon gjithashtu 12 shtete “në rrezik nga presioni migrator”: Belgjika, Bullgaria, Gjermania, Estonia, Irlanda, Franca, Kroacia, Letonia, Lituania, Holanda, Polonia dhe Finlanda.
Këto vende duhet të ofrojnë solidaritet për ata që janë nën presion migrator, por situata e tyre do të rivlerësohet për të shmangur detyrimet joproporcionale vitin e ardhshëm.
Një grup i tretë vendesh është klasifikuar si “që përballen me një situatë të rëndësishme migratore”: Bullgaria, Çekia, Estonia, Kroacia, Austria dhe Polonia. Ato ende duhet të ofrojnë solidaritet, por mund të kërkojnë një përjashtim nga kuotat e tyre, të cilat duhet të certifikohen nga Komisioni dhe të miratohen nga shtetet e tjera anëtare.
Raporti dhe fondi i solidaritetit janë baza për zhvillimin e sistemit të “solidaritetit të detyrueshëm” të parashikuar në Paktin për Migracionin dhe Azilin, reforma kryesore e politikës së migracionit e miratuar në vitin 2024.
Kryeministri i Hungarisë, Viktor Orbán, kryeministri i Polonisë, Donald Tusk dhe kryeministri i Sllovakisë, Robert Fico, kanë deklaruar tashmë se nuk do të zbatojnë rregullat e BE-së, pasi nuk duan të kontribuojnë as financiarisht dhe as duke pranuar emigrantë nga vende të tjera.
“Polonia nuk do të pranojë emigrantë sipas Paktit të Migracionit. As nuk do të paguajmë për të”, shkroi Tusk në Twitter menjëherë pas prezantimit të raportit.
Budapesti dhe Varshava as nuk ia kanë paraqitur Komisionit planin e tyre të zbatimit për Paktin, pranoi Komisioneri Europian për Çështjet e Brendshme Magnus Brunner gjatë një konference për shtyp.
Moskontributi në mekanizmin e solidaritetit do të ishte “një shkelje e detyrimeve sipas ligjit të BE-së”, tha një zyrtar i lartë i BE-së për Euronews.
Kjo mund të çojë në një procedurë shkeljeje kundër vendeve që nuk kontribuojnë kur rregullorja të hyjë në fuqi në qershor 2026. Vlerësimi i parë i rregullave të reja të migracionit të BE-së do të ndodhë korrikun e ardhshëm, sipas burimeve të BE-së.
E vetmja mënyrë ligjore për të shmangur pjesën e solidaritetit është të aplikoni për një përjashtim, gjë që mund të bëhet vetëm nga vendet që konsiderohen se “përballen me një situatë të rëndësishme migratore”: Bullgaria, Çekia, Estonia, Kroacia, Austria dhe Polonia.
Nëse Komisioni dhe shtetet e tjera anëtare e pranojnë përjashtimin, vendi që e ka kërkuar atë nuk është më i detyruar të pranojë azilkërkues, as ta kompensojë atë përmes kontributeve financiare. Pjesa e atij vendi nuk do të rishpërndahet midis shteteve të tjera anëtare.
Sipas raportit të Komisionit, situata e përgjithshme migratore në BE është përmirësuar, me kalimet e paligjshme të kufirit që kanë rënë me 35% gjatë periudhës së raportimit (korrik 2024 – qershor 2025).
Në të njëjtën kohë, Komisioni i konsideron mbërritjet e parregullta, lëvizjet e paautorizuara të migrantëve brenda BE-së dhe përdorimin e migracionit si armë nga Rusia dhe Bjellorusia, ndër sfidat me të cilat BE-ja ende duhet të përballet.
