Ndërsa në disa shtete amerikane vazhdon votimi i hershëm për zgjedhjet e ngushta presidenciale, zyrtarët lokalë dhe shtetërorë po përballen me sfida shtesë.

Materiali në vazhdim i përgatitur nga gazetarët e Zërit të Amerikës, Natasha Mozgovaya, Deborah Bloom dhe Rafael Saakov, trajton sfidat e zyrtarëve zgjedhorë në disa pjesë të Karolinës së Veriut të shkatërruara nga uragani, si dhe nga djegia e kutive të votimit në Uashington dhe Oregon që po rrisin trysninë ndaj zyrtarëve që mbikëqyrin zgjedhjet.

Organet e rendit janë në kërkim të personave që u vunë zjarrin dy kutive votimi të hënën në Portland të Oregonit dhe Vankuver të Uashingtonit, duke djegur qindra fletë votimi. Pas paralajmërimeve të policisë lokale për mundësinë e sulmeve të tjera, disa banorë shkuan në qendrat e votimit për të hedhur votën.

Bre Belter, banore e qytetit Vankuver në Uashington, i tha Zërit të Amerikës se shkoi në qendrën e votimit për t’u siguruar për votën e saj.

“Ka një arsye që ekziston votimi me postë, por tani jam e shqetësuar për mbërritjen e votës time në destinacion. Është e drejtë dhe detyrë për të votuar. Djegia e kutive të votimit shkatërroi të drejtën e atyre votuesve.”

Robert Moore është mes atyre që iu dogj vota në kutinë e votimit në Vankuver. Ai thotë se synon të votojë përsëri, por pas incidentit shtron pyetjen se çfarë do të ndodhë më pas.

“Kush u vë zjarrin kutive të votimit? Mendoj se ata po përpiqen të krijojnë kushtet për trazira civile në vend”.

Ndërsa janë shtuar masat e sigurisë, zyrtarët zgjedhorë në qarkun Clark të Uashingtonit po sigurohen që votuesit e prekur të marrin fletëvotime të reja.

“Tani, çdo mbrëmje mbledhim votat nga kutitë e votimit në rrugë. U kërkojmë njerëzve që ta hedhin zarfin me votën para orës 21:30. Organet e rendit kanë shtuar praninë e tyre në zonat ku ndodhen kutitë për hedhjen e votave”, thotë Greg Kimsey, zyrtar i qarkut Clark.

Gjatë 26 viteve si auditor i qarkut Clark dhe dy dekadave eksperience me kutitë e votimit, zoti Kimsey thotë se kurrë nuk i kishte shkuar në mendjen se një ditë do të shihte djegien e kutive të votimit.

“Të brengos. Një sulm i drejtpërdrejtë ndaj demokracisë. Mendoj se ata që e panë këtë janë më të motivuar që të votojnë sepse nuk do t’i lejojmë keqbërësit që të ndikojnë tek ky proces”.

Ndërkohë në shtetin fushëbetejë të Karolinës së Veriut, votuesit dhe zyrtarët e zgjedhjeve përballen me sfidat e shkaktuara nga përmbytjet masive nga uragani Helene, përfshirë humbjen e dokumenteve të identitetit, të nevojshme për të votuar.

Zëri i Amerikës bisedoi me anëtaren e qendrës së votimit në qarkun Buncombe, Ruth Hall.

“Një votues nuk kishte kartën e identitetit pasi shtëpia e tij ishte përmbytur. Kemi një formular të veçantë për votimin provizor. Në raste të tilla, ata e dinë që vota e tyre do të numërohet”.

Me dhjetëra mijëra banorë të zhvendosur dhe disa qendra votimi të mbyllura ose të zhvendosura, zyrtarët u kërkuan banorëve të Karolinës së Veriut që të marrin pjesë në votimin e hershëm. Rreth 40% e banorëve të regjistruar kanë votuar.

Paul Choy është një nga ata që mori pjesë në votimin e hershëm në Asheville të Karolinës së Veriut.

“Për ne, të prekurit nga uragani, që na duhet të rindërtojmë dhe për shumë njerëz të zhvendosur nga fatkeqësia natyrore, votimi ka edhe më shumë rëndësi”.

Ndërsa sondazhet tregojnë për një garë tejet të ngushtë në Karolinën e Veriut, zoti Choi dhe shumë votues të tjerë e kuptojnë rëndësinë e pjesëmarrjes në votime. /VOA

Numri i viktimave nga vërshimet katastrofike në Spanjë është rritur në 205 më 1 nëntor, teksa ekipet e shpëtimit kanë hapur një morg të improvizuar në Valencia për të vendosur trupat e viktimave.

Në Valencia, rajonin lindor të Spanjës që është goditur më së rëndi nga vërshimet, afër 500 ushtarë janë dislokuar për të ndihmuar në operacionet e kërkim-shpëtimit dhe për të ndihmuar të mbijetuarit.

Zyrtarët spanjollë thanë se numri i viktimave me gjasë do të rritet. Vërshimet, që u shkaktuan nga reshjet e dendura të shiut, janë fatkeqësia më e rëndë në historinë moderne të Spanjës dhe më vdekjeprurëset në Evropë që nga vitet ’70.

Ekipet e shpëtimit po punojnë po ashtu për të pastruar rrugët dhe për të gjetur më shumë njerëz që besohet se janë të bllokuar në zonat e përmbytura.

“Ne po tentojmë që të largojmë veturat për të parë nëse ka më shumë viktima”, tha një nga pjesëtarët e ekipeve të shpëtimit gjatë një prononcimi për televizionin publik spanjoll.

Për shkak të fatkeqësisë natyrore, rreth 75.000 shtëpi kanë mbetur pa energji elektrike dhe zjarrfikësit po marrin karburante nga makinat e braktisura të banorëve që janë evakuuar për të mbushur gjeneratorët, në mënyrë që të mund të vazhdojnë të operojnë në zonat e vërshuara.

Reshjet e shiut nisën të martën mbrëma dhe shkaktuan shkatërrimin e rrugëve, të linjave hekurudhore dhe urave, teksa lumenjtë dolën nga shtretërit e tyre.

Përderisa niveli i ujit është ulur në shumicën e pjesëve të Valencias, ekipet e shpëtimit ende nuk kanë arritur të shkojnë në disa zona, për shkak të rrugëve të bllokuara.

Numri i viktimave nga vërshimet në Spanjë është më i larti në Evropë që nga viti 1970, kur në Rumani kishin vdekur 209 persona.

Shkencëtarët kanë thënë se ndryshimet klimatike, të nxitura nga njeriu, po bëjnë që ngjarje të motit ekstrem të jenë më të shpeshta, më intensive dhe të zgjasin më shumë.

Meteorologët besojnë se ngrohja e Mesdheut, që rrit avullimin e ujit, luan rol kyç që shirat të bëhen më të rrëmbyeshëm. /REL

Për audiencën e radios publike polake ‘Polskie Radio’, titujt kryesorë në faqen e saj të internetit dukeshin të çuditshëm: “E vërteta e papranueshme: BE-ja do t’ia dalë pa Poloninë” dhe “Ukraina do të mbesë jashtë BE-së”.

Teoritë pro-ruse dhe euro-skeptike nuk përputheshin me raportimet e zakonshme të radios. Por në pamje të parë, faqja e saj e internetit dukej e vërtetë.

Nga një vështrim i kujdesshëm i faqes, një gjë binte në sy: adresa e faqes së internetit ishte polskieradio.icu. Adresa e vërtetë e faqes së internetit të ‘Polskie Radio’ është polskieradio.pl. Teoritë pro-ruse ishin vendosur në faqen e klonuar ruse të internetit për të mashtruar lexuesit.

Incidenti, i zbuluar në prill, është pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për shfrytëzimin e faqeve të rreme të internetit gjatë dy vite të fundit për të zhvilluar një fushatë “të vazhdueshme” dezinformuese, sipas një artikulli të publikuar në faqen e internetit të Institutit Ndërkombëtarë të Shtypit, me seli në Austri, e cila është nënshkruar edhe nga tre organizata të tjera evropiane që mbrojnë lirinë e shtypit. Këto organizata thonë se agjentët rusë po krijojnë faqe të falsifikuara lajmesh në internet, që imitojnë burimet e respektuara të informacionit dhe postojnë lajme të rreme në këto faqe.

“Është e vështirë ta kuptosh se bëhet fjalë për një faqe interneti të falsifikuar, prandaj po funksionon”, thotë Camille Magnissalis, e cila vëzhgon shkeljet e lirisë së shtypit për Federatën Evropiane të Gazetarëve (EFJ). “Po qe se nuk je i vetëdijshëm, është fare lehtë të mashtrohesh”.

Departamenti amerikan i Drejtësisë njoftoi në shtator se faqet e tilla interneti janë pjesë e “fushatave keqdashëse të ndikimit të orkestruara nga qeveria ruse”, të njohura në gjuhën e përditshme me emrin “Doppelganger”, fjalë e huazuar nga gjuha gjermane për të përshkruar një individ që është pothuajse identik me një tjetër.

Departamenti i Shtetit gjatë asaj periudhe njoftoi për “sekuestrimin në proces e sipër” të 32 adresave të internetit të cilat janë përdorur në fushata të tilla.

Faqet e internetit imitojnë faqet e mediave të besueshme evropiane, por në fakt i mashtrojnë lexuesit me lajme keqdashëse dhe propagandë. Një përmbajtje e tillë shpesh shpërndahet në mediat sociale përmes reklamave ose llogarive të krijuara nga programe kompjuterike (bot).

“Shpeshherë janë çështje politike ngaqë synimi i tyre është të ndikojnë te njerëzit”, i tha Zërit të Amerikës ekspertja Magnissalis. “Në fund, këto lajme integrohen në peizazhin e lajmeve dhe kanë ndikim”.

Konsorciumi ‘Media Freedom Rapid Response’ (MFRR) jep hollësi nga fushata ruse e dezinformimit në raportin e tij për pjesën e parë të vitit 2024, që bën analizën e përmbajtjes së mediave. Dy organizata evropiane për të drejtat e shtypit, EFJ dhe IPI janë pjesë e këtij grupi.

Në vitin 2023, faqet e falsifikuara të internetit ishin kryesisht të mbushura me shkrime të rreme, sipas raportit të MFRR-së. Këtë vit, shumica e sulmeve janë krijuar me përdorimin e inteligjencës artificiale, qoftë përmes fotografive të manipuluara ‘deepfake’ apo audio-regjistrimeve të falsifikuara të gazetarëve të mirënjohur.

Një përmbajtje e tillë minon besimin tek lajmet dhe krijon një “klimë kaosi” për lexuesit evropianë të lajmeve, sipas raportit.

Adresat e këtyre faqeve të falsifikuara të internetit janë blerë përmes transaksioneve me kripto-valuta, duke fshehur identitetin e vërtetë të blerësit. Llogaritë digjitale për valutat kripto ishin të lidhura me Rusinë, sipas raportit të IPI-së.

“Ata po përdorin taktika të sofistikuara për të maskuar faktin që po përpiqen të keq-informojnë të gjithë”, thotë zyrtari Karol Luczka nga dega e IPI-së për Evropën lindore. “Ata përpiqen të fshehin faktin që Rusia qëndron pas këtyre përpjekjeve”.

Ky operacion rus ka vënë në shënjestër Ukrainën, Poloninë dhe Gjermaninë. Edhe Franca para zgjedhjeve presidenciale këtë verë ishte objektiv i tij. Një faqe interneti imitoi faqen e gazetës franceze Le Monde.

Ambasada ruse në Uashington nuk iu përgjigj kërkesës së Zërit të Amerikës për t’i komentuar këto zhvillime.

Ndonëse fushata ruse është e përhapur nëpër tërë Evropën, faqet e falsifikuara të internetit fillimisht u paraqitën në Ukrainë, në përpjekje për të manipuluar opinionin publik për luftën e Rusisë në Ukrainë, sipas ekspertit Luczka.

Sipas tij, lajmet e rreme në këto faqe interneti kryesisht kishin për qëllim të avanconin tre teori ruse: që Ukraina po e humb luftën, që Ukrainës po i mbarojnë burimet, apo që qeveria ukrainase është e korruptuar.

Para vitit 2022, Rusia kryesisht botoi dezinformacion në gjuhën ruse. Fushata aktuale e imitimit të faqeve të internetit të mediave të respektuara, bëhet në gjuhën e vendit që vihet në shënjestër. Kjo formë, i bën shkrimet më të besueshme për publikun, thotë për Zërin e Amerikës eksperti Luczka.

“Taktikat ruse të dezinformimit po bëhen më të mprehta dhe më të rafinuara”, thotë ai. “Kjo do të thotë se ato po bëhen edhe më efikase, fatkeqësisht”.

Platforma sociale Facebook ka luajtur rol thelbësor në përhapjen e këtyre faqeve të internetit dhe informacionin e tyre të rremë, thotë zoti Luczka, duke shtuar se kjo platformë është vendi ku ukrainasit lexojnë pjesën më të madhe të lajmeve.

Rreth 54% e popullsisë ukrainase përdorin platformën Facebook, sipas të dhënave të mbledhura nga Revista për Popullsinë Botërore.

Kjo paraqet një sfidë për kompanitë e mëdha teknologjike si Meta, pronare e platformës Facebook, sipas ekspertes Magnissalis nga EFJ. Këto platforma kanë përgjegjësi për të vëzhguar dezinformimin që postohet në to, thotë ajo, duke përfshirë ato që vijnë nga aktorët rusë.

“Ata krijojnë llogari të rreme dhe shpërndajnë shkrimet përmes këtyre faqeve të internetit gjithandej”, thotë ajo. “Nuk është një metodë e re, por është problematike”. /VOA