Bota përjetoi mesatarisht 41 ditë shtesë të nxehtësisë së rrezikshme në vitin 2024 për shkak të ngrohjes globale, ka zbuluar një analizë e re.
Raporti nga World Weather Attribution dhe Climate Central, parashikon një vit të motit ekstrem dhe paralajmëron se çdo vend duhet të përgatitet për rreziqet në rritje të klimës për të minimizuar vdekjet dhe dëmet në vitin 2025 dhe më tej.
Ai gjithashtu thekson se nevojitet një tranzicion shumë më i shpejtë larg lëndëve djegëse fosile për të “shmangur një të ardhme të valëve të pamëshirshme të të nxehtit, thatësirës, zjarreve, stuhive dhe përmbytjeve”.
Raporti zbuloi gjithashtu se ndryshimet klimatike intensifikuan 26 nga 29 ngjarjet e motit të studiuara që vranë të paktën 3700 njerëz dhe shpërngulën miliona.
“Ndikimet e ngrohjes së karburanteve fosile nuk kanë qenë kurrë më të qarta apo më shkatërruese se në vitin 2024”, thotë Dr Friederike Otto, drejtuese e WWA dhe Lektore e Lartë në Shkencën Klimatike në Imperial College London.
“Ne e dimë saktësisht se çfarë duhet të bëjmë për të parandaluar që gjërat të përkeqësohen: ndaloni djegien e karburanteve fosile. Rezolucioni kryesor për vitin 2025 duhet të jetë largimi nga karburantet fosile, gjë që do ta bëjë botën një vend më të sigurt dhe më të qëndrueshëm”.
Miliona njerëz u ekspozuan ndaj nxehtësisë së rrezikshme në vitin 2024
Ky vit është caktuar të jetë më i nxehti i regjistruar – gjashtë muajt e parë panë temperatura rekord, duke e zgjatur brezin që filloi në 2023 në 13 muaj, me ditën më të nxehtë në botë në histori të regjistruar më 22 korrik.
Në nivel global, ka pasur 41 ditë shtesë të nxehtësisë së rrezikshme në vitin 2024 për shkak të ngrohjes së shkaktuar nga njerëzit, zbuluan shkencëtarët.
Këto ditë përfaqësojnë 10 për qind të temperaturave më të ngrohta nga 1991-2020 për vende në mbarë botën.
Rezultati nxjerr në pah se si ndryshimi i klimës po ekspozon miliona më shumë njerëz ndaj temperaturave të rrezikshme për periudha më të gjata të vitit, pasi emetimet e karburanteve fosile ngrohin klimën.
“Moti ekstrem vrau mijëra njerëz, detyroi miliona të largoheshin nga shtëpitë e tyre këtë vit dhe shkaktoi vuajtje të pandërprera”, thotë Otto.
Nëse bota nuk largohet me shpejtësi nga nafta, gazi dhe qymyri, numri i ditëve të rrezikshme të nxehtësisë do të vazhdojë të rritet çdo vit dhe të kërcënojë shëndetin publik, thonë shkencëtarët.
Ngrohja e shkaktuar nga njeriu po shkakton ngjarje ekstreme të motit
Ngrohja nxiti gjithashtu valë të nxehti, thatësira, mot me zjarre, stuhi dhe reshje të dendura shiu, duke shkaktuar përmbytje gjatë gjithë vitit.
Në total, 219 ngjarje plotësuan kriteret e aktivizimit të Atribuimit të Motit Botëror të përdorur për të identifikuar ngjarjet më me ndikim të motit.
Ekipi i shkencëtarëve studioi 29 nga këto ngjarje dhe gjeti prova të qarta të ndryshimit të klimës në 26. Përmbytjet në Sudan, Nigeri, Niger, Kamerun dhe Çad ishin ngjarja më vdekjeprurëse e studiuar nga grupi, me të paktën 2000 njerëz të vrarë dhe miliona të zhvendosur.
Nëse ngrohja arrin 2°C, gjë që mund të ndodhë qysh në vitet 2040 ose 2050, rajonet mund të përjetojnë periudha të ngjashme reshjesh të dendura çdo vit, zbuloi studimi, duke theksuar se si ndryshimet klimatike po i bëjnë disa ngjarje një ‘normale të re’.
Uragani Helene la 230 njerëz të vdekur në gjashtë shtete në SHBA, duke e bërë atë një nga uraganet më vdekjeprurëse kontinentale të SHBA në 50 vitet e fundit, i dyti vetëm pas uraganit Katrina në 2005.
Ndryshimet klimatike bënë që temperaturat e larta të detit që nxitën Helenenë 200-500 herë më të mundshme dhe rritën reshjet e saj shkatërruese me 10 për qind, zbuluan shkencëtarët.
Ndryshimet klimatike po kërcënojnë ndryshime të pakthyeshme në ekosisteme, siç theksoi një analizë e thatësirës së Amazonës, e cila zbuloi se ngjarja ishte 30 herë më e mundshme.
Amazona është thelbësore për stabilitetin e klimës globale, por ngrohja e shkaktuar nga njeriu po e shtyn pyllin drejt një gjendjeje më të thatë, e cila mund të shohë ngordhjen masive të pemëve dhe lëshimin e sasive të mëdha të dioksidit të karbonit në atmosferë.
Më në jug, ligatina braziliane Pantanal, një shtëpi biodiversiteti për speciet e rrezikuara që nuk gjenden askund tjetër në tokë, përjetoi një nga stinët e saj më të këqija të zjarreve të egra ndonjëherë.
Kushtet e nxehta, të thata dhe me erë që shkaktuan zjarret në qershor u bënë gjithashtu rreth 40 për qind më intensive nga ndryshimet klimatike, zbuluan shkencëtarët.
Ngrohja globale shkaktoi më shumë dëm sesa El Niño në 2024
Shumë ngjarje ekstreme në fillim të vitit 2024 u ndikuan nga El Niño. Megjithatë, shumica e analizave të WWA zbuluan se ndryshimi i klimës kishte një ndikim më të madh se El Niño në nxitjen e këtyre ngjarjeve, duke përfshirë thatësirën historike në Amazon.
Kjo përputhet me prirjen më të gjerë se ndërsa planeti vazhdon të ngrohet, efektet e ndryshimeve klimatike po dominojnë gjithnjë e më shumë mbi faktorët e tjerë natyrorë që ndikojnë në mot.
Raporti përcakton katër rezoluta për vitin 2025 për të trajtuar ndryshimet klimatike dhe për të mbrojtur njerëzit nga moti ekstrem: një zhvendosje më e shpejtë nga karburantet fosile, përmirësime në paralajmërimin e hershëm, raportim në kohë reale të vdekjeve nga nxehtësia dhe financat ndërkombëtare për të ndihmuar vendet në zhvillim të bëhen më shumë elastike.
